Page 2 - فصل دوم-سوابق تاریخی/ استان کردستان
P. 2
سوابق تاریخی2 /
بیشتر این فعالیتها در قالب پروژههای کوتاهمدت صورت میگرفت .این بررسیها بهدلیل شناسایی آثار و ثبت
آنها و کاوشها نیز غالباً بنا بهضرورت انجام شده است .ردهبندی ،گاهنگاری و انجام تحلیلهای باستانشناختی در استان
کردستان به فعالیتهای هدفمند پژوهشی میانمدت و بلندمدت نیازمند است .این امر بهطورکلی در ایران و بهطور اخص
در استان کردستان بسیار ضروری است .در تحلیل دادههای باستانشناختی و گاهنگاری دادهها ،مشکلات عدیدهای
وجود دارد که دلیل آن ،فعالیتهای کوتاهمدتی است که غالباً بنا به اضطرار انجام شده است .در استانهای همجوار مانند
کرمانشاه و آذربایجانغربی ،پروژههایی همچون حسنلو و گودین تا حدی توانسته توالی دورهها و سیمای دورة پیش از
تاریخ را مشخص و پایهای برای تحلیلهای آینده فراهم کند .علیرغم این مشکلات ،براساس دادههای موجود و با
کمکگرفتن از دادههای مناطق اطراف ،تلاش شده است تا با بررسیها و کاوشهای صورتگرفته ،دورههای پیش از
تاریخ استان کردستان و سنتهای فرهنگی آن معرفی شود.
طی چند دهة گذشتته ،منطةة کردستتان بهلحاظ مطالعات باستتانشتناختی چندان مورد توجه باستتانشتناستان خارجی نبوده و
برنامه منستجمی برای این امر تعری نشتده استت .اورا استتین 1در دهة چهل میلادی از جنوب تا شتماا استتان را بررستی و
مطالعه کرد؛ اما در بررستی عر های جنوبیتر یعنی لرستتان و کرمانشتاه دقت لازم را به کار نبرد .وی پس از مستیر غرب
ایران ،از جنوب بهستوی شتماا رفت و با گذر از زاگرس جنوبی بهستمت زاگرس شتمالی ،وارد استتان کردستتان شتد .استتین
دراینباره مینویسد« :در 16ژوئن سفر بهوسیله ماشین و کامیون در جادههای مناسب از کرمانشاه به سنه (سنندج) رسیدیم،
مرکز بخشتی که قبلاً با عنوان پایتخت اردلان شتناخته شتده بود .در عمارت خستروآباد متعلق به یکی از خانوادههای متنفذ
منطةه استکان گزیدیم .مشتکلات پیشبینینشتدة به وجود آمده در مستیر حرکت در داخل استتان بهوستیله حاکم آنجا میرزا
شهابالدوله در مسیر علمی حل شد .بعد از دو هفته تأخیر تصمیم به سفر به غار کرفتو را گرفتیم» ).(Stein, 1940: 336
به گفتة بهمن کریمی یکی از همراهان ،وی در ستنندج یکی دو تةة استلامی را کاوش کرد .در گزارش بهمن کریمی از
آثار استتان کردستتان به بیان چند بنا در شتهر ستنندج ،بازدید از غارکرفتو و چند تةة ستاستانی در روستتای باقلاآباد (باقرآباد)
اکتفا شده است (کریمی .)194 :1329 ،همچنین استین بیش از همه به شرح غار کرفتو پرداخته است ).(Stein, 1940: 336
کش کتیبة تنگیور در غرب شهرستان کامیاران (پنجاه کیلومتری جنوبغرب) از یافتههای ویژهای است که تا حدودی
توجه باستانشناسان را به استان کردستان معطوف کرد .پس از بازدید علیاکبر سرفراز از این کتیبه و رمزگشایی آن ،مةالهای
دربارة موقعیت جغرافیایی ،نوع نةش و کتیبه آن نگاشته است (سرفراز .)1347 ،پس از وی فریم ،2براساس عکسهای فرانس
والا 3از این کتیبه ،آن را ترجمه کرد ) .(Frame, 1999اخیراً نیز محمدابراهیم زارعی ،پیشینة مطالعات کتیبة یادشده و جغرافیای
تاریخ احتمالی مکانهای آن را بررسی کرده است (زارعی.)1381 ،
رابرت دایسون 4نیز کاوشهای مختصری را در زیویه انجام داد )(Dyson, 1999؛ اما وی نیز چند روز بیشتر آنجا حضور
نداشت .همچنین خانم سویینی 5بخشهایی از بیجار را بهمنظور شناخت بیشتر آثار مانایی بررسی کرد .در اواخر بهار و
1. Aurel Stein
2. Frame
3. Frans Vala
4. Robert Dyson
5. Swiney
