Page 24 - فصل دوم-سوابق تاریخی/ استان کردستان
P. 24
سوابق تاریخی24 /
است .در این دوره آشوریها منابع مکتوبی را در غرب ایران از خود بهجای گذاشتهاند که به مناطق مختل ایران اشاره
دارد .یکی از این مناطق زیویه است که از آن به نام محل امن ماناها یاد شده است .پس از کش قلعة باستانی زیویه مطالعه
دربارة نام ،محل باستانی ،سبکشناسی آثار و تاریخ آن شروع شد .به نام زیویه برای اولین بار در ساا 716پ.م .در منابع
آشوری و پس از آن در اسناد آشوربانیةاا در ساا 665پ.م .اشاره شده است ) .(Porada, 1965: 140بیشتر محةةان مانند
بارنت ،ویلكینسون و گدار بهدلیل شباهتهای آوایی روستای زیویه را همان زیبیه میدانند ) .(Muscarella, 1977: 205دربارة
تاریخ قلعة زیویه ،افراد زیادی اظهارنظر کردهاند .عمدة این اظهارات براساس سبکشناسی یک یا چند عدد از اشیا
بهدستآمده از زیویه بوده است (ساعدموچشی .)136 :1388 ،در اطراف آن چندین محوطه و گورستان متعلق به دورة ماناها
(عصر آهن )IIIوجود دارد که در تعدادی از آنها کاوشهای باستانشناختی صورت گرفته است .یکی از قبرستانهای
شاخص آن ،گورستان چنگبار است که نصرتالله معتمدی آن را کاوش و نتایج آن را صادق نةشینه منتشر کرد .این گورستان
در چهل کیلومتری غرب شهر سةز در استان کردستان و در نزدیکی قلعة زیویه در جنوبشرق روستای زیویه واقع شده
است .چنگبار گورستان بزرگی بود که تعداد گورهای کاوششدة آن به بیش از چند صد عدد میرسد (معتمدی.)69 :1373 ،
معتمدی در سااهای 1355تا 1357کاوشهایی را در این گورستان انجام داد (نةشینه و دیگران .)107 :1390 ،گورهای چنگبار
به دو گروه قدیم و جدید تةسیم شده که گروه اوا به عصر آهن Iیا IIو گروه دوم به عصر آهن( IIIدورة تاریخی) در اواسط
قرن هشتم تا پایان قرن هفتم و آغاز قرن ششم پیش از میلاد تةسیم شده است و گورهای عصر آهن IIIبا استةرار در قلعة
زیویه همزمان و متعلق به جامعة واحدی بوده که مشابه قاپلانتو ،کوا تاریکه ،زندان سلیمان ،قلایچی و ربط است (همان،
.)119سفااهای قرمز و قهوهای نسبتاً ظری چنگبار به عصر آهن IIIتاریخگذاری شده است .این دو نوع سفاا دارای
سطحی کاملاً داغدار و صیةلی است و گاهی با خطوط ظری و نازک کندهکاری شده و طرحهای ساده هندسی بر روی آنها
نةش بسته است (همان .)111 ،در گورهایی که به عصر آهن Iو IIنسبت داده شده ،سفااهای خاکستری و خاکستری -
قهوهای ،ویژگیهای سفااهایی با این رنگ را در عصر آهن Iو IIنشان میدهند که تفاوت آنها بیشتر در شیوة ساخت و
ظرافت آنها است .سفاا خاکستری معمولاً چرخساز و ظری است؛ درحالیکه سفاا خاکستری -قهوهای خشن و دستساز
است .اشکاا خاصی در میان این دو نوع سفاا وجود دارد که آن را میتوان با نمونههای مشابه منطةه در محوطههای دیگر
عصر آهن مةایسه کرد .ازجمله ساغرها و فنجانها که در گروه پرتعدادترین ظروف چنگبار هستند و ازنظر جزئیات نیز به
انواع مختلفی تةسیم میشوند .این سفااها ،عموماً با نمونههایی از محوطههای عصر آهن Iو IIمةایسه میشوند (همان.)114 ،
-مجموعة کانیزرین :مجموعة کانیزرین در شهرستان سةز واقع شده و شامل گورستان دورة تاریخی -اسلامی است.
علی هژبری این مجموعة ارزشمند را در ساا 1394کاوش اضطراری کرد .این کاوشگر معتةد است که قبرستان متعلق به
عصر آهن IIو IIIاست و به دورة ماناها برمیگردد .همچنین نشانههای معدنکاری نیز در این محوطه به چشم میخورد
(هژبری.)766 :1395 ،
-کتیبة تنگیور :یکی از آثار شاخص عصر آهن IIIدر استان کردستان کتیبة تنگیور در جنوبغرب شهرستان کامیاران
است (تصویر .)16این شهرستان در جنوب استان کردستان قرار گرفته است .علیاکبر سرفراز در ساا 1347از کتیبة تنگیور
بازدید کرد .گرانت فریم 20براساس عکسهای فرانس والا از این کتیبه ،آن را ترجمه کرد .این کتیبه متعلق به سارگون دوم
پادشاه آشوری است و به زبان آشوری باستان و به خط میخی نگارش شده است .فریم کتیبه تنگیور را متعلق به حمله سارگون
20. Grant Frame
