Page 140 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کرمانشاه
P. 140
تاریخ،فرهنگوهنراستانکرمانشاه
شکوه در حضو رآتش مقدس و بدون گفتگو با مجوس برگزار شد( »...کومون181 :1386 ،؛
گویری .)88-83 :1388 ،پس م یتوان فرض کرد که اولین رسم در پایتخت سیاسی (تیسفون)
و دومی در پایتخت الهی بوده و با انتقال این سرمایه به شمال ایران ،رسم پایتخت الهی نیز به
این منطقه منتقل‌شده است ( .)Azarpay, 1982: 18نکته قاب لتوجه این است که در نیمة دوم
حکومت پادشاهان ساسانی ،مناطق جغرافیایی اوستایی واقع در شما لشرق ایران ،شباه تهایی
با نواحی غربی ایران پیدا کرده بود .این تصور نشان م یدهد که زرتشت در آداب مذهبی
ساسانی را م یتوان فردی با اصال تآذربایجانی دانست .بر اساس این تصور ،ویکان ِدر 1هیربدیان
و معبدیان را مرتبط با دو منطقه جغرافیایی مذهبی ساسانی فرض کرد .او مدعی است که
هیربدان وابسته به آدا ب و رسوم و روایات جنو بغرب‌ایران و استخر مربوط به عباد تآناهید
است .همچنین گروهی از پادشاهان ساسانی که در قرن سوم و چهارم ق .م حکومت م یکردند،
از حامیان هیربدان و پرستندگان آناهید بودند .روایت تاریخی اردشیر بابکان ،ارداویرا فنامه،
نامه تنسر ،طبری و ثعالبی و فار سنامه اب نبلخی ،استخری منشأ موبدان را شما لغرب ایران
و پایتخت شیز م یدانند (وید نگرن .)1377 ،بر اساس سنت نوشتاری دینکرد ،مسعودی و
شاهنامه باسنت شیز مرتبط هستند (پیگولوسکایا471-465 :1385 ،؛ وید نگرن-337 :1377 ،
.)356ازای نرو در زمان حکومت هرمز رتبه معبدی و روایت مزداییسم اهمیت زیادی پیدا
م یکند و کرتیر ب هعنوان هیربد به مرتبه معبد صعود م یکند (نصرالل‌هزاده .)165 :1384 ،معلوم
نیست این انتقال در حکومت اردشیر دوم اتفاق افتاده است یا فقط در دور‌ههای بعدی حکومت
خسر و بهرام پنجم ،از طرف دیگر ابداعات اردشیر دوم در کتیبه مهر (میترا) حکاکی شده است
که نشانه استقلال از روحانیت ایرانی است (دوش نگی ِمن.)3/318 :1377 ،
دلیل دیگر این است که بعد از کرتیر که یک اتفاق الهی و تمامی تخواهی دینی در پادشاهی
او مشاهده شد ،روحانیون زرتشتی از موقعیت قدرتمندی بهره بردند و با روی کار آمدن نرسی،
دور‌ها یآغاز م یشود که امپراتوری روم اجازه نوعی غفلت مذهبی را م یدهد .این وضعیت تا
شاپور دوم ادامه دارد (ایما نپور ،)224 :1369 ،اما با به سلطنت رسیدن او که دوران کودکی را
به سرپرستی موبدان سپری کرده بود ،معلوم نیست چقدر‌توانسته قدرت ارباب و روحانیت را
محدود کند .شاید در این دوره ،پادشاهی به حاکمیت غیرمذهبی تبدیل‌شده و قدرت مذهب یآن
به حداقل رسیده است .ا زآن زمان و یا حتی از زمان هرمز دوم ،آثار تاریخی ساسانی در پارس
1. Wikander
138
