Page 48 - فصل پنجم-اقتصاد،مشاغل و شیوه معیشت/ استان کردستان
P. 48
اقتصاد ،مشاغل و شیوة معیشت48/
مساجد همواره بهترین محل برای انجام فرائض دینی کسبه و صنوف فعال در بازار محسوب میشوند .معمول ًا رسم بر
این است که با برخاستن صدای اذان از بلندگوهای مساجد نزدیک بازار ،کسبه بازار بهصورت گروهی راهی مسجد میشوند
و نماز را به جماعت برگزار میکنند .نمونة آن خواندن نماز در بازار قطارچیان سنندج است که با گفتن اذان از مسجد طوبی
خانم که در جوار این بازار قرار دارد ،تمامی کسبه راستة بازار برای ادای نماز جماعت به مسجد میروند.
کارکرد اجتماعی بازار سنندج
ازجمله مهمترین کارکردهای بازار کارکرد اجتماعی آن است .بازار در مرکز شهر واقع شده و همین مرکزیت شهری در
کنار قلعه حکومتی شهر ،امکان دسترسی عموم به آن را فراهم میکند .موقعیت مرکزی مسجدجامع در شهرهای اسلامی نیز
همواره عامل استقرار بازار در مجاورت خود بوده است .بازارها ازجمله مهمترین مراکز تجمع گروههای انسانی جامعه و
عموماً مکانی است که در یک واحد زمانی ،در طول روز گروهها و اقشار مختلف جامعه (فقیر ،ثروتمند ،زن و مرد ،پیر و
جوان ،شهری و روستایی ،باسواد و کمسواد و )...در آن جمع شوند .هر گروه و قشر خاصی برای تأمین مایحتاج خود به بازار
میآید و این موضوع ،اهمیت و کارکرد اجتماعی بازار را بهخوبی مشخص میکند که چگونه نیازهای تمامی اقشار جامعه را
تأمین کرده و آنها را بهسوی خود میکشاند .همبستگی و تعلقخاطر زیادی بین کسبه و صنوف فعال در بازار وجود دارد.
برای نمونه ،با پخش صدای اذان از بلندگوی مسجد بازار ،اکثریت کسبه برای ادای نماز جماعت به مسجد بازار میروند .در
گذشته چنین بود که اگر یکی از کسبة بازار در نماز جماعت شرکت نمیکرد ،همگی جویای حال آن شخص میشدند .این
همبستگی فقط در مراسم ادای نماز جماعت نبود؛ بلکه در سایر فعالیتهای اجتماعی دیگر نظیر عروسیها و عزاداریها و
عیادت از مریض نیز دیده میشد .معمول ًا کسبه هر راسته با هم جمع شده و به عیادت مریض رفته و یا در مراسم شادی با هم
حاضر میشدند .یکی از نمونههای همبستگی اجتماعی بین کسبة بازار ،کمک به افراد بیبضاعت و فقیر بود .راستة بازار
قطارچیان 1در شهر سنندج ،بهترین نمونه از همبستگی اجتماعی کسبه بازار است که تمامی ویژگیهای یادشده را داراست
(ایازی .)542 :1371 ،این بدان معنی نیست که این ویژگی در سایر بازارهای سنندج وجود ندارد؛ اما سایر بازارهای اصلی
شهر بهدلیل گستردگی زیاد و تعداد زیاد کسبه ،این درجه از همبستگی بازارهای کوچک را ندارند .این نوع اتحاد و همبستگی
بین کسبه بازار ،علیرغم مدرن شدن روش زندگی امروزی ،باز هم تداوم یافته است.
در گذشتة نهچندان دور ،اجتماعاتی در بازارها شکل میگرفت که امروزه دیگر از بین رفتهاند .بهعنوان مثال راستة
بازار و دکانهای قطارچیان تبدیل به محلی برای تجمع و وقتگذرانی اهالی محلة قطارچیان از بزرگ و کوچک شده
بود .اهالی محل در اینجا جمع شده و وقت خود را با صحبتکردن و بذلهگویی و صرف چای و کشیدن قلیان در
قهوهخانههای بازار میگذراندند .ازجمله جالبترین مراسم قهوهخانة بازار قطارچیان ،نقالی بود .بیشتر اهالی محلة
.1قطارچیان محلهای در قسمت جنوبغربی بافت قدیم شهر سنندج است.
