Page 48 - فصل پنجم-اقتصاد،مشاغل و شیوه معیشت/ استان کردستان
P. 48

‫اقتصاد‪ ،‬مشاغل و شیوة معیشت‪48/‬‬

‫مساجد همواره بهترین محل برای انجام فرائض دینی کسبه و صنوف فعال در بازار محسوب میشوند‪ .‬معمول ًا رسم بر‬
‫این است که با برخاستن صدای اذان از بلندگوهای مساجد نزدیک بازار‪ ،‬کسبه بازار بهصورت گروهی راهی مسجد میشوند‬
‫و نماز را به جماعت برگزار میکنند‪ .‬نمونة آن خواندن نماز در بازار قطارچیان سنندج است که با گفتن اذان از مسجد طوبی‬

               ‫خانم که در جوار این بازار قرار دارد‪ ،‬تمامی کسبه راستة بازار برای ادای نماز جماعت به مسجد میروند‪.‬‬

                                       ‫کارکرد اجتماعی بازار سنندج‬

‫ازجمله مهمترین کارکردهای بازار کارکرد اجتماعی آن است‪ .‬بازار در مرکز شهر واقع شده و همین مرکزیت شهری در‬
‫کنار قلعه حکومتی شهر‪ ،‬امکان دسترسی عموم به آن را فراهم میکند‪ .‬موقعیت مرکزی مسجدجامع در شهرهای اسلامی نیز‬
‫همواره عامل استقرار بازار در مجاورت خود بوده است‪ .‬بازارها ازجمله مهمترین مراکز تجمع گروههای انسانی جامعه و‬
‫عموماً مکانی است که در یک واحد زمانی‪ ،‬در طول روز گروهها و اقشار مختلف جامعه (فقیر‪ ،‬ثروتمند‪ ،‬زن و مرد‪ ،‬پیر و‬
‫جوان‪ ،‬شهری و روستایی‪ ،‬باسواد و کمسواد و ‪ )...‬در آن جمع شوند‪ .‬هر گروه و قشر خاصی برای تأمین مایحتاج خود به بازار‬
‫میآید و این موضوع‪ ،‬اهمیت و کارکرد اجتماعی بازار را بهخوبی مشخص میکند که چگونه نیازهای تمامی اقشار جامعه را‬
‫تأمین کرده و آنها را بهسوی خود میکشاند‪ .‬همبستگی و تعلقخاطر زیادی بین کسبه و صنوف فعال در بازار وجود دارد‪.‬‬
‫برای نمونه‪ ،‬با پخش صدای اذان از بلندگوی مسجد بازار‪ ،‬اکثریت کسبه برای ادای نماز جماعت به مسجد بازار میروند‪ .‬در‬
‫گذشته چنین بود که اگر یکی از کسبة بازار در نماز جماعت شرکت نمیکرد‪ ،‬همگی جویای حال آن شخص میشدند‪ .‬این‬
‫همبستگی فقط در مراسم ادای نماز جماعت نبود؛ بلکه در سایر فعالیتهای اجتماعی دیگر نظیر عروسیها و عزاداریها و‬
‫عیادت از مریض نیز دیده میشد‪ .‬معمول ًا کسبه هر راسته با هم جمع شده و به عیادت مریض رفته و یا در مراسم شادی با هم‬
‫حاضر میشدند‪ .‬یکی از نمونههای همبستگی اجتماعی بین کسبة بازار‪ ،‬کمک به افراد بیبضاعت و فقیر بود‪ .‬راستة بازار‬
‫قطارچیان‪ 1‬در شهر سنندج‪ ،‬بهترین نمونه از همبستگی اجتماعی کسبه بازار است که تمامی ویژگیهای یادشده را داراست‬
‫(ایازی‪ .)542 :1371 ،‬این بدان معنی نیست که این ویژگی در سایر بازارهای سنندج وجود ندارد؛ اما سایر بازارهای اصلی‬
‫شهر بهدلیل گستردگی زیاد و تعداد زیاد کسبه‪ ،‬این درجه از همبستگی بازارهای کوچک را ندارند‪ .‬این نوع اتحاد و همبستگی‬

                                 ‫بین کسبه بازار‪ ،‬علیرغم مدرن شدن روش زندگی امروزی‪ ،‬باز هم تداوم یافته است‪.‬‬
‫در گذشتة نهچندان دور‪ ،‬اجتماعاتی در بازارها شکل میگرفت که امروزه دیگر از بین رفتهاند‪ .‬بهعنوان مثال راستة‬
‫بازار و دکانهای قطارچیان تبدیل به محلی برای تجمع و وقتگذرانی اهالی محلة قطارچیان از بزرگ و کوچک شده‬
‫بود‪ .‬اهالی محل در اینجا جمع شده و وقت خود را با صحبتکردن و بذلهگویی و صرف چای و کشیدن قلیان در‬
‫قهوهخانههای بازار میگذراندند‪ .‬ازجمله جالبترین مراسم قهوهخانة بازار قطارچیان‪ ،‬نقالی بود‪ .‬بیشتر اهالی محلة‬

                                                                ‫‪ .1‬قطارچیان محلهای در قسمت جنوبغربی بافت قدیم شهر سنندج است‪.‬‬
   43   44   45   46   47   48   49   50   51   52   53