Page 7 - فصل دوم-مراکز فرهنگی/ استان کردستان
P. 7
/ 7استان کردستان
کردستان ،در تاریخ ششم آذرماه سال ۱۲9۴در این استان آغازبهکار کرده است ،چاپخانهای که از فرجام آن جز گفتوگوی
صوتی آیتالله مردوخ ،هیچ سندی در دست نیست.
ناصر توانا روزنامهنگار سنندجی در یادداشتی که ۲۷فروردینماه سال ۱۳۲۴در نشریة نامة هفتگی کوهستان در تهران
منتشر کرد ،از رنجهای میرزا غلامعلی هوشمند کرمانشاهی در زمینة ورود دستگاه چاپ روایت کرده است .او کسی است
که در سالهای ۱۳۰۸دو دستگاه ماشین چاپ به سنندج آورد و ناصر توانا روایت آن را چنین آورده است« :اولین کسی
که به فکر افتاد برای دفاع از حق مردم کرد و کردستان و روشن کردن پارهای حقایق که مأمورین مادهپرست پیش آورده
و سوءتفاهمی ایجاد کرده بودند قدمی بردارد ،آقای میرزا غلامعلی هوشمند کرمانشاهی بود ...ایشان برای اولینبار هستی
خود را وقف خرید دو دستگاه ماشین چاپ و مقداری حروف و یک ماشین کلیشه نمود .او به کردستان آمد و با یک روح
زنده و پشتکار بینظیری مطبعه تأسیس و مبالغی متضرر و برای هدایت و تنویر افکار و تشویق عدهای از ارباب فکر و
جلبتوجه آنان به مطبعه و مطبوعات مقداری کاغذ و پاکت مبادرت و عمارتی اجاره نمود و سازمانی تشکیل داد و در
فرجام این کار به روایت غلامعلی کرمانشاهی ،بههرحال اشخاصی را به نام طلبکار برانگیخته و سد محکمی در مقابل امور
مالی روزنامه ایجاد و دکان ما را بهزودی تخته کردند؛ و با تحمل خسارتی که در ۱۵سال قبل -منظور سال ۱۳۰۸است -
بالغبر هشتاد هزار ریال میشد هوشمند را متوقف و مجبور به فروش مطبعة خود به نصف قیمت کردند» (کرمانشاهی:۱۳۲۴ ،
.)۴-۵این روایت برای ما روشن میکند که چاپخانه در سنندج از دهة اول سدة ۱۳۰۰شمسی وجود داشته و روایت است،
سنندجیهایی که در چاپخانة هوشمند کارگری میکردند ،ماشینهای چاپ را خریداری کردند و کار او را در صنعت چاپ،
ادامه دادند.
بُرهان ایازی مؤلف کتا ِب آیینه سنندج نیز روایتی دیگر از چاپخانة غلامعلی هوشمند کرمانشاهی دارد .در سال ،۱۳۰۸اولین
دستگاه چاپ را آقای غلامعلی هوشمند کرمانشاهی وارد سنندج کرد که بهعلت بیاطلاعی مردم از آگهیهای ترحیم و حصر
وراثت و چاپ رساله و اعلامیه و ...چاپخانه راکد ماند و مراجعهکنندهای نداشت .با تأسیس ادارات دولتی در زمان آغاز سلطنت
رضاشاه اغلب ادارات برای چاپ کاغذهای مارکدار ،دفتر اندیکاتور ،محاسبات و ثبت و ضبط نامههای سفارشی به این چاپخانة
تازهکار مراجعه میکردند که بدیهی است درآمد چاپخانه برای آقای غلامعلی هوشمند کرمانشاهی کافی نبود و ناگزیر درصدد
فروش آن برآمد و مرحوم بابان ملقب به مجربالملک و پدر سیفالدین بابان ،چاپخانه را از آقای غلامعلی هوشمند خریداری
کرد .از آغاز کار چاپخانه ،آقایان هوشنگ بهرامی و ایرج بهرامی فرزندان مرحوم احمد علاقهبند بهرامی در این چاپخانه به شغل
حروفچینی و کارمندی مشغول بودند .مرحوم محمد بابان (مجربالملک) که خود از اعیان سنندج بود ،کارهای چاپخانه را بر
عهدة ایشان گذاشت و سرانجام در سال ،۱۳۱۴چاپخانه مستقیم ًا به آقایان بهرامی واگذار شد .چاپخانة بهرامی تا سال ۱۳۲۸
مرتب مشغول کار و یگانه چاپخانه سنندج بود (ایازی.)۷9۷-۷96 :۱۳۷۱ ،
ایرج مشعوف که بازنشسته و پیشکسوت ادارة کل فرهنگ و ارشاد اسلامی کردستان است ،در پژوهشی مربوط به پیشینة
مطبوعات محلی استان کردستان ( )۱۳۵۷-۱۲۸۲آورده است« :مرحوم عبدالحسین منیعی ،وکیل پایه یک دادگستری از اهالی
کرمانشاه و ساکن سنندج ،اولین شمارة هفتهنامة ندای غرب را در آذرماه ۱۳۲۸چاپ و منتشر نموده است و برای این امر،
یک دستگاه ماشین چاپ دستی بههمراه کارگر متخصص از کرمانشاه به سنندج آورد تا باتوجهبه کمبود دستگاه چاپ در
سنندج ،مشکلی در این کار نداشته باشد» (مشعوف.)۵۵ :۱۳۷6 ،
