Page 2 - فصل اول-جغرافیای تاریخی/ استان کردستان
P. 2
جغرافیای تاریخی2/
شهرستانها
.1بانه
مرکز شهرستان بانه در فاصلة 242کیلومتری شمالغربی سنندج قرار گرفته است .شهرستان بانه دارای چهار شهر بانه،
آرمرده ،بوئین و کانی سور است .تا اواسط قرن سیزدهم ه.ق نام اصلی شهر بانه « َبه روژه» بهمعنای آفتابگیر بوده است و
اسنادی هم موجود است که مرکز بانه را قصبة « َبه روژه» دانستهاند .وجهتسمیة بانه از کلمة کردی «بان» بهمعنی پشتبام گرفته
شده است (همان.)38 ،
این احتمال وجود دارد که کلمه بانه از کلمه درخت «ب َنه» یا «بان» 1گرفته شده باشد .معنی دیگر بانه میتواند اردو هم
باشد .این کلمه اشاره بهرسم «بانه مازو» دارد .مازو همان صمغی است که از درخت بنه گرفته میشود2.
برخی دیگر معتقدند که لفظ بانه بهمعنی پادگان است؛ زیرا در اطراف شهر دو قلعة بزرگ دیده میشود .از دیگر سو ،لفظ
«بان» بهمعنی پشتبام نیز آمده است .دیگر معنی آن صدا و فریاد بلند است.
در کتاب وجهتسمیة شهرهای ایران دربارة بانه اینچنین نوشته شده است .1« :بانه را بهمعنی خانه گفتهاند که منظور از
اقامتگاه و آبادی و مسکن است .2 .نام بانه از کلمه کردی بان بهمعنی پشتبام گرفته شده است و علت را وجود ارتفاعات
شهر بانه میدانند .3 .بانه را بهمعنی اردو نیز ذکر کردهاند و میگویند که اردوگاه سربازان بوده است .4 .در قدیم « َبه روژه»
بوده است و به «بَه روژه کون» یعنی بهترین مکانها معروف است» (قدکساز.)30 :1375 ،
.2بیجار
منطقة بیجار از نقاط مهم و قدیمی استان کردستان است .این منطقه آثار فراوانی از دورههای مختلف تاریخی دارد .شهر
بیجار در فاصلة 140کیلومتری شمالشرق سنندج و در مسیر راه آسفالتة سنندج -زنجان قرار دارد .دربارة وجهتسمیة بیجار
اطلاعات دقیقی در دست نیست؛ ولی آنچه مسلم است این است که ریشة واژة بیجار ،پهلوی است .گروهی معتقدند بیجار
از واژة بیذار یعنی محلی که در آن درختان بید فراوان وجود دارد ،گرفته شده و چون در زبان کردی به زار ،جار نیز گفته
میشود ،این شهرستان به بیدجار و بیجار معروف شده است (زارعی.)39 :1392 ،
در کتاب وجهتسمیة شهرهای ایران دربارة بیجار اینچنین نوشته شده است« :بهعلت فراوانی درخت بید در منطقه که در
زبان کردی به آن «بی» گفته میشود به آن «بیجار» گفتهاند که بهمعنی همسایه و یا مکان بید است .ناصرالدینشاه قاجار با
.1این درخت بهواسطة صمغی که از آن به بیرون میتراود ،معروف است و بهوفور در منطقة بانه یافت میشود.
.2در ماه مرداد و با فرارسیدن موعد گرفتن صمغ درخت بنه یا همان مازو ،اهالی شهر از زن و مرد و پیر و جوان در تپههای اطراف شهر اقدام به
جمعآوری صمغ میکنند.
