Page 5 - فصل اول-جغرافیای تاریخی/ استان کردستان
P. 5
/5استان کردستان
آشور 1و شکست مادها در این شهر سکاها ساکن شده و لذا پایتخت خود را به نام ساکز انتخاب کردند .اسم َس ِگه -سَ ِگز
و سقز نیز از ساکز آن زمان مانده است» (قدکساز.)88 :1375 ،
.7سنندج
بسیاری از مورخان معتقدند که وجهتسمیة سنندج با قلعهای که در آن وجود داشته مرتبط است که در ادامه به برخی
از آنها اشاره میشود:
ناصر آزادپور در حاشیة کتاب تاریخ اردلان نوشتة مستوره اردلان میگوید« :برخی از تاریخنویسان نام سنندج را از
کلمة سنَه دژ دانند و در این تعبیر سنه را مخفف سینه فرض میکنند؛ اما به گمان من سنندج لقبی است که بهسبب
استحکام موقع و حصار یا سکونت مقتدران بر قلعهای که در محل سنَه وجود داشته ،اطلاق گردیده است .دربارة استحکام،
فرض من این است که سنندج مخفف سنان دج است؛ زیرا سنان در معنی کردی معنای آهن سخت و سندان را میدهد.
در مورد دوم یعنی کنایه از اقامت مقتدران هم پندار من این است که سنندج مخفف سانان دج باشد .چهسان در لهجة
کردی گورانی ،معنی سلطان را میبخشد؛ چنانکه کانیسانان نیز بهمعنی معدن سلاطین یا چشمة سلاطین است» (اردلان،
.)50 :1335
میرزا شکرالله سنندجی در کتاب تحفه ناصریه مینویسد« :این سنندج حالیه در اصل قریهای از قرای کردستان و به سینه
مشهور بوده و به کثرت استعمال سنه شده است و قلعهای که سلیمانخان در اینجا بنیاد کرده است ،او را سنهدز نامیدهاند که
دز در لغت فرس 2قلعه است .بعد معرب آن را سنندج گفتهاند» (سنندجی .)122 :1366 ،سنندج قلعة مهمی در زمانهای قدیم
داشته که بهواسطة آن به سنه دژ معروف شده است (کریمی.)295 :1316 ،
این سنندج از قرای کردستان و به سینه مشهور بوده و بهمرور زمان ،سینه به سنه مبدل شده و قلعهای که در اینجا بنا شده
آن را سنهدز گفتند؛ زیرا دز در لغت فرس به معنی قلعه است (وقایعنگار کردستانی .)96 :1381 ،در گذشته بهجای شهر سنندج
فعلی ،شهری به نام سیسَر وجود داشته که این کلمه در فارسی بهمعنی سی سر است .مجاور سیسر محلی به نام صدخانیه
(صدخانه) که احتمال ًا بهمرور زمان این نام به صیخنه ،صحنه و سنه تغییر یافته است .در برخی از کتب هم سنندج را ساناندژ
گفتهاند .سانان بهمعنی خان و دژ همان دژ است .در برخی از کتابهای تاریخی ،نام «سنه» به آن داده شده است (سعیدیان،
.)1045 :1360
.1آشور نام سرزمینی قدیمی است که در بخش میانی رود دجله و کوهستانهای مجاور آن قرار داشته است .آشوریان از اقوام سامینژاد بودهاند که
پادشاهی مهمی را از 1400پیش از میلاد ،بنیان نهادند که در نهایت توسط دولت ماد ،سرنگون و از صحنه جهان محو شدند.
.2لغت فُرس یا فرهنگ اسدی ،واژهنامه تألیفی اسدی طوسی شاعر سدة پنجم هجری.
