Page 8 - فصل اول-جغرافیای تاریخی/ استان کردستان

‫جغرافیای تاریخی‪8/‬‬

‫بهرة دوم‪ :‬جغرافیای تاریخی‬

‫محمدابراهیم زارعی‬

‫سیروان محمدی‬

‫استان‬
‫استان کردستان با مساحتی در حدود ‪ 28235‬کیلومترمربع در غرب ایران‪ ،‬در همسایگی خاک عراق‪ ،‬بین ‪ 34‬درجه و ‪44‬‬
‫دقیقه تا ‪ 36‬درجه و ‪ 30‬دقیقه عرض شمالی و ‪ 42‬درجه و ‪ 31‬دقیقه تا ‪ 48‬درجه و ‪ 16‬دقیقه طول شرقی از نصفالنهار‬
‫گرینویچ قرار دارد‪ .‬استان کردستان از شمال به استانهای آذربایجانغربی و زنجان و از شرق به استان همدان و بخش‬
‫دیگری از استان زنجان‪ ،‬از جنوب به استان کرمانشاه و از غرب به کشور عراق محدود است‪ .‬کردستان از منظر جغرافیایی‬
‫به سه ناحیه مشخص تقسیم میشود که تقریب ًا بهموازات یکدیگر و بهموازات رانش زاگرس گسترش یافته و در پیدایش‬

‫ناهمواریهای استان نقش مؤثری داشته است‪:‬‬
‫‪ -‬ناحیة شرقی و جنوبی آن‬
‫‪ -‬ناحیة مرکزی و شمالی‬

‫‪ -‬ناحیة جنوب و جنوبغربی‬
‫استان کردستان ازنظر محیط طبیعی‪ ،‬سیمای گوناگونی دارد‪ .‬کوهها‪ ،‬دربرگیرندة چراگاههای وسیع هستند و نیز پوشش‬
‫جنگلی دارد‪ .‬تپهها‪ ،‬حدود نوزده درصد سطح استان را فراگرفتهاند‪ .‬فلاتها‪ ،‬حدود ‪ 21‬درصد سطح استان را به خود‬
‫اختصاص دادهاند‪ .‬همچنین کردستان بهعلت تراکم زیاد کوه‪ ،‬فاقد دشتهای وسیع است و در نواحی مرکزی و غربی آن‬
‫دشتهای کوچک وجود دارند‪ .‬آبوهوای کردستان تحتتأثیر خشکی تابستان‪ ،‬سرمای زمستان و کوهستانها قرار‬
‫دارد‪ .‬بخشی از استان در شرایط آبوهوایی کوهستانی سرد و مدیترانهای با باران بهاره قرار دارد (نجفی‪.)43-41 :1369 ،‬‬
‫استان کردستان بخشی از سرزمینی بود که تحت حکومت مادها اداره میشد‪ .‬حدود تاریخی سرزمینهای تابع دولت ماد‪،‬‬
‫از شمال با اورارتو‪ ،1‬از غرب با آشور‪ ،‬از جنوبغربی و جنوب با عیلام‪ 2‬و سومر‪ 3‬و بابِل‪ 4‬و اکد‪ 5‬محدود بود‪ .‬باتوجهبه‬
‫موقعیت اقلیمی و آبوهوایی استان کردستان و براساس متون تاریخی و کاوشهای باستانشناسی‪ ،‬بسیاری از محققین‬

‫‪ .1‬ارمنستان امروزی به انضمام ناحیه وان که اکنون به ترکیه تعلق دارد‪.‬‬
‫‪ .2‬خوزستان امروزی‪.‬‬

‫‪ .3‬تمدنی بسیار کهن که از ‪4500‬پ‪.‬م تا حدود ‪1800‬پ‪.‬م در سرزمین بینالنهرین پیدا و شکوفا شد و در اوج قدرت‪ ،‬از شمال خلیجفارس تا دریای‬
‫مدیترانه گسترش داشت‪.‬‬

‫‪ .4‬پایتخت امپراطوری باستانی بابِل‪ ،‬واقع در ساحل بخش سفلای رود فرات‪ .‬این محل اکنون در عراق‪ ،‬در ‪ 88‬کیلومتری جنوب بغداد و هشت‬
‫کیلومتری شمال ُحله قرار دارد‪.‬‬

‫‪ .5‬سرزمینی باستانی در شمال خاک بینالنهرین و در حوالی بغداد کنونی‪.‬‬