Page 13 - فصل اول-جغرافیای تاریخی/ استان کردستان
P. 13
/13استان کردستان
در این منطقه میوزد و در نوع آب وهوای بانه تأثیرات فراوانی برجای میگذارند .این دو باد ،بادهای شَمال و باد زریان
نام دارند .وزش باد شَمال در فصول گرم سال نظیر تابستانها از گرمای هوا کاسته و وزش باد زریان نیز موجب سردی هوا
و در تابستانها باعث گرمی آبها میشود .دشتهای مسطح کمتر در بانه دیده میشود و سطح منطقه را بیشتر ناهمواریها
و ارتفاعات دربرگرفته که تمامی این ارتفاعات پوشیده از درختان جنگلی است .رودخانههای نَمِه شیر و شوی ازجمله
مهمترین رودخانههای جاری بانه هستند .رودخانة داخل شهر بانه و رودخانة نمه شیر هر دو از ارتفاعات نخبه و منجیلان
سرچشمه میگیرند.
شهرستان بانه نیز آثار و محوطههای باستانی زیادی دارد که قدیمیترین آنها به دوران پیش از تاریخ برمیگردد .برطبق
کاوشهای باستانشناسی صورتگرفته در یکی از مهمترین محوطههای پیش از تاریخی شهرستان بانه با نام نمه شیر،
کارشناسان ادارة میراث فرهنگی استان کردستان توانستند ،آثار سکونت انسان در هزارة پنجم پیش از میلاد را مشاهده کنند.
یکی از مهمترین دورههای تاریخی شهرستان بانه ،دوران اشکانی -ساسانی است .کارشناسان استان با بررسیهای
باستانشناسی ،آثار قلعهمانند زیادی را در جایجای شهرستان شناسایی و مستند کردند که نشاندهندة توجه پادشاهان وقت
به این خطه از ایران بوده است .از دیگر آثار تاریخی بانه میتوان به سکههای مربوط به دورة ایلخانی اشاره کرد که ضرب
بانه هستند .ضمناً در مسیر جادة بانه -سقز کاروانسرایی از دورة صفوی بود که امروزه دیگر اثری از آن باقی نمانده است
(کیانی.)510 :1373 ،
از دورة پیش از اسلام بانه اطلاعات چندانی در دست نیست ،فقط به ذکر این نکته بسنده میشود که بانه همانند دیگر
نقاط کردستان بهعنوان رزمگاهی بین ایران و عثمانی بوده است .همانند قسمتهای زیادی از ایران در زمان لشکرکشی
مغول این منطقه نیز از تاختوتاز مغولان در امان نماند .بانه در دوران صفوی ازجمله حاکمنشینهای بااهمیت بود و در
زمان حکومت شاه اسماعیل یک اردوی نظامی دههزار نفری از کردهای بانه برای مواقع جنگ فراهم شده بود .بانه در طرف
غربی شهر سنه دژ و در فاصلة 24فرسنگی آن واقع است .بانه دارای ُنه محال است :کیوه رود ،دشته تال ،نمهشیر ،شوی و
ساوان ،بلوه و بنه خوی ،بوئین و بژی ،نَنور ،پشت آربابا و َتلژان.
طول بانه از هَن َگه ژال ،سرحد شیلر تا هوازه و عمره که منتهی به سردشت میشود ،ده فرسنگ است .عرضش از کل خان تا
منتهی به کوه سرخ شیوه کل ،هشت فرسنگ است (مردوخکردستانی.)266 :1395 ،
در تحفه ناصریه دربارة بانه اینچنین آمده است« :یکی دیگر از بلوکات کردستان بانه است .این بلوک در جانب غربی
شهر سنندج به فاصله بیست و چهار فرسنگ واقع است .ازطرف مغرب به خاک مکری و جنوب به خاک عثمانی و از شرق
به مریوان و خاک سقز اتصال دارد .لقب حاکم آنجا را از قدیم ،نادرشاه سلطانی داده و این بهواسطه قرب جوار با دولت
عثمانی بوده ،چون دولت عثمانی حکام سرحدیه خود را پاشا که مخفف پادشاه است لقب داده ،نادرشاه نیز به عصبیت و
غیرت فطری معارضه بالمثل نموده و لقب سلطانی را به حکام بانه بخشیده است .در قصبه بانه به حکم همان پادشاه هر روز
وقت غروب آفتاب نقاره و طبل میزنند .در قلعه حکومتی قدیمه نقارهخانه مخصوص نیز داشته و حالا آن قلعه حکومتی بالمره
