Page 41 - فصل اول-جغرافیای طبیعی/ استان کردستان

‫‪ / 41‬استان کردستان‬

‫بهرة دوم‪ :‬وضعیت ناهمواریها‬

‫استان کردستان با مساحت ‪ 29137‬کیلومترمربع در غرب ایران واقع شده است‪ .‬این استان با استانهای همدان‪ ،‬کرمانشاه‪،‬‬
‫زنجان‪ ،‬آذربایجان غربی و کشور عراق همجوار است‪ .‬ناهمواریهای آن بهدلیل قرارگرفتن در محدودة سه زون ساختاری ایران‬
‫مرکزی‪ ،‬سنندج ‪ -‬سیرجان و زاگرس از تنوع چشمگیری برخوردار است‪ .‬بنابراین‪ ،‬شکل ناهمواریهای آن تابعی از ویژگیهای‬
‫این سه زون زمینشناسی است‪ .‬رشتهکوههای ممتد و عمدت ًا آهکی زاگرس مرتفع در جنوب و جنوبغربی واقع شده و بهموازات‬
‫آن کمربند آتشفشانی ‪ -‬رسوبی سنندج سیرجان در شمالشرقی قرار دارد‪ .‬بخش شرقی استان نیز در محدودة زونِ ایران مرکزی‬
‫واقع شده است‪ .‬ارتفاعات متعدد از ویژگیهای استان کردستان به شمار میرود‪ .‬رشتهکوههای زاگرس بهصورت نوارهای موازی‬
‫پهنة غربی استان را در بر گرفتهاند‪ .‬از مهمترین کوههای استان که بیش از ‪ 2800‬متر ارتفاع دارند میتوان به کوههای کوچسار‪،‬‬
‫شیخ معروف‪ ،‬پنجه علی‪ ،‬کانی چرمه‪ ،‬حلقه مسیر‪ ،‬سناسره‪ ،‬میانه‪ ،‬مسجد میرزا‪ ،‬ملاکاوو‪ ،‬حسینبک‪ ،‬پیازه‪ ،‬تخت‪ ،‬هوعالیداغ‪،‬‬
‫چهلچمه‪ ،‬هواربرزه‪ ،‬چرخلان و سراجالدین اشاره کرد‪ .‬ارتفاعات (ته ته) در غرب استان یعنی منطقة اورامانات از مرتفعترین‬
‫قسمتهای استان به شمار میآید که راه مواصلاتی به استان کرمانشاه بوده و بهعلت ارتفاع زیاد برف‪ ،‬نزدیک به ‪ 150‬روز از‬
‫سال مسدود است‪ .‬خطالرأس ارتفاعات غرب استان خط مرزی بین ایران و کشور عراق است (سازمان مدیریت و برنامهریزی‬

‫استان کردستان‪ ،1397 ،‬ج‪.)14 :1 .‬‬

‫ناهمواریها‬
‫استان کردستان منطقهای کوهستانی است که ارتفاعات آن از مریوان تا دره قزلاوزن و کوههای جنوب زنجان در مشرق‬
‫گسترده شده است‪ .‬ناهمواریهای استان که با عنوان ناحیة کوهستانی کردستان مرکزی شناخته میشود‪ ،‬مشتمل بر دو بخش‬

‫غربی و شرقی است‪.‬‬
‫بخش شرقی آن عموماً توپوگرافی هموارتری نسبت به بخش غربی دارد (نقشههای ‪ 24‬و ‪ .)25‬این دستهبندی تا حد زیادی‬
‫مبتنیبر تقسیمبندی حوضههای عمدة آبریز استان کردستان نیز هست؛ بهطوریکه بخش شرقی که دارای توپوگرافی هموارتری‬
‫است در حوضة آبریز قزلاوزن‪ 1‬واقع شده و بخش غربی با توپوگرافی ناهموار و غالباً کوهستانی در محدودة حوضههای آبریز‬

‫سیروان‪ ،‬زاب‪ 2‬و سیمینهرود‪ 3‬قرار گرفته است‪.‬‬
‫در بخش شرقی دشتهای وسیع شهرستانهای قروه‪ ،‬دهگلان و بیجار واقع شده است‪ .‬در این ناحیة گسترده‪ ،‬رشتههای‬
‫ارتفاعی شاخص را میتوان در جنوب و جنوبغربی قروه‪ ،‬غرب شهرستان دهگلان و همچنین بین شهر دهگلان‪ ،‬شهر‬
‫بیجار و شمال شهرستان بیجار مشاهده کرد‪ .‬ازنظر زمینشناسی بهجز رشته ارتفاعی جنوب و جنوبغربی قروه که مربوط به‬
‫زون سنندج ‪ -‬سیرجان است بقیه ناهمواریها در زون ایران مرکزی قرار گرفته است‪ .‬این ناحیه بهطورکلی با سرشاخههای‬

‫‪ .1‬دریای خزر‬
‫‪ .2‬خلیجفارس‬
‫‪ .3‬دریاچه ارومیه‬