Page 2 - فصل سوم-جغرافیای شهری/ استان کردستان
P. 2

‫جغرافیای شهری‪2/‬‬

‫غذا دارد‪ .‬هركس خیلی كمخوراك و بیقوه باشد در بانه روزی سه دفعه غذا میخورد و هیچ آسیبی هم نخواهد دید» (سنندجی‪،‬‬
                                                                                                  ‫‪.)1366‬‬

‫در سال ‪1325‬ه‪.‬ق و پس از اشغال بانه بهدست سپاه عثمانی‪ ،‬قلعة وسط شهر به پادگان تبدیل شد‪ .‬این قلعه که به آن قشله‬
‫میگفتند‪ ،‬چند سال پس از پایان جنگ جهانی اول بهعنوان پادگان ارتش ایران استفاده میشد و سرانجام از سال ‪1335‬ه‪.‬ق متروكه‬
‫شد‪ .‬زمین دامنة شمالی قلعه‪ ،‬باغ سلطان نام داشت كه بعدها ساختمان دخانیات را در آن بنا کردند و در حال حاضر مقرّ بسیج و‬
‫سپاه پاسداران است‪ .‬بهاستثنای محلات جدیدی كه اخیراً درنتیجة توسعة شهر به وجود آمدهاند‪ ،‬محلات قدیمی از این قرار‬
‫هستند‪ .1 :‬گرك ژورو (محلة بالا) ‪ .2‬گرك خوارو (محلة پایین) در غرب ‪ .3‬گرك برقلات در شمالشرقی ‪ .4‬گرك ساداتآباد‬
‫در حاشیة جنوبی رودخانه ‪ .5‬گرك ئه وبه در جنوب ‪ .6‬محلة دامنة تپه بانهكون را سابق ًا گرك شوانان (چوپانها) مینامیدند (بنیاد‬

                                                                                ‫ایرانشناسی‪ ،1390 ،‬ج‪.)102 :2 .‬‬

                                                                                                 ‫‪ .2‬بیجار‬
‫بیجار شهری بسیار قدیمی و تاریخی است كه بعضی قدمت آن را به هزارة سوم پیش از میلاد نسبت میدهند‪ .‬آثار‬
‫باستانی قمچُقای که بهعنوان پایگاه از آن استفاده میشد‪ ،‬هماکنون در ساحل شمالی رودخانة قمچقای قرار گرفته است‪.‬‬
‫همچنین قلعة بالای شهر بیجار‪ ،‬معروف به قلعة بانو که مطالعات باستانشناختی آن را متعلق به هزارة دوم قبل از میلاد‬

                                    ‫میداند‪ ،‬سند شاخصی بر اثبات قدمت تاریخی این شهر است (همان‪ ،‬ج‪.)376 :2 .‬‬
‫در حدود هزار سال پیش‪ ،‬روستایی به نام گشاده ده با زلزله ویران شد و مردم به محل دیگری كوچ كردند و آن را‬
‫آشاغهكند نامیدند؛ اما بهدلیل نامناسببودن منطقه دوباره به محل دیگری نقلمکان کردند و نام محل جدید را یاستهكند‬

                           ‫گذاشتند‪ .‬امیرنظام گروسی نمایندة ناصرالدینشاه قاجار‪ ،‬پس از مالکیت این ده را آباد کرد‪.‬‬
‫بنابه تصویبنامه هیئتوزیران در تاریخ ‪ ،1372/9/14‬روستای حسنآباد یاسوكند مركز و تابع بخش كرانی از توابع‬

                                     ‫شهرستان بیجار بهعنوان شهر یاسوكند معرفی و در آنجا شهرداری تأسیس شد‪.‬‬
‫حسنعلیخان امیرنظام گروسی در یاسوکند قلعهای ساخت‪ .‬این قلعه در زمینی به مساحت بیش از سه هزار متر احداث‬
‫شد که در قسمت شمالی آن مزرعهای با چهل هكتار مساحت به وجود آورد‪ .‬همچنین باغ زیبایی به نام چهارباغ با‬
‫خیابانبندیهای زیبا‪ ،‬درختهای میوة گوناگون و بوتههای گل محمدی از دیگر کارهای حسنعلیخان در آنجا بود‪ .‬او‬

                                      ‫همچنین كاروانسرایی در طرف شرق آبادی با بیست دهنه مغازه احداث کرد‪.‬‬
‫محلات یاسوكند شامل چگور محله (كنار رودخانه)‪ ،‬محلة امیرآباد (كنار رودخانه)‪ ،‬آشاقی محله (چهارباغ پایین)‪ ،‬محلة‬

           ‫چهارباغ بالا‪ ،‬قوچعلی محله‪ ،‬محلة كنار حمام‪ ،‬گدیك محله‪ ،‬شهرك‪ ،‬كربلایی حسینعلی و محلة مسجد (بازار) بود‪.‬‬
‫هستة اولیة شهر در محله امیرآباد ایجاد شد‪ .‬محلههای چهارباغ بالا و پایین بهدلیل نزدیكی به منابع آب (قنات)‪ ،‬باغات و‬
‫مزارع به این نام نامیده شدند‪ .‬گدیك محله نیز بهدلیل قرارگیری روی تپه و محلة حمام بهدلیل وجود حمام به این اسامی معروف‬

                       ‫شدند‪ .‬همچنین‪ ،‬محلة شهرك بهدلیل ساختوسازهای جدید به این نام شناخته شد (همان‪ ،‬ج‪.)383 :2 .‬‬
   1   2   3   4   5   6   7