Page 2 - فصل ششم-ورزش و بازی های محلی/ استان کردستان
P. 2
ورزش و بازیهای محلی2/
در سالهای اولیه ،معلم ورزش مسئولیت مهمی نداشت؛ بچهها را در حیاط دبستان به صف میکرد و قدمرو و قدم آهسته و
مقداری دویدن دور حیاط را با بچهها کار میکرد که احیان ًا برخی بازیهای سرگرمکننده را نیز انجام میدادند .رفتهرفته برنامههای
پیشآهنگی منظمتر شد و معلم ورزش نیز پابهپای مربیان پیشآهنگی ،برنامههای ورزشی را پیش بردند .این برنامهها عبارت
بودند از کشتی ،پرش از روی خرک که صندوق بزرگ چوبی بود که قسمت بالای آن تشکچة چرمی شیبداری بود ،دوی صد
متر ،دوی دویست متر ،دوی چهارصد متر ،پرش سهگام و پرش از ارتفاع که گاهی در زمینهای شیارشدة خارج شهر انجام
میشد .در سال ،1313مرحوم حسین شکیبا به ریاست معارف کردستان منصوب شد .از این سال ادارة معارف به ادارة فرهنگ
تغییر نام داد .شکیبا ،شخصی علاقهمند و فعال بود و بر اثر جدیت وی گروههای والیبال ،بسکتبال و فوتبال در مدارس تشکیل
شد و دستههای مدارس باهم به رقابت پرداختند.
در سال ،1316ادارة معارف ،ورزشکاران مدارس کرمانشاه را برای انجام مسابقات به سنندج دعوت کرد .در همین سال،
شانزده نفر از پیشآهنگان دبیرستان ،با سرپرستی آقای شکیبا و معلم ورزش و موسیقی از راه همدان و قزوین به تهران رفتند
(حیرت سجادی.)187-185 :1394 ،
پیشینة ورزش پهلوانی
قصهها ،حکایات و روایات اسطورهای کردستان از دیرباز با نام پهلوان و پهلوانی عجین است؛ اما مستندات چندانی دربارة
تاریخ دقیق پیدایش و قدمت زورخانهها در کردستان موجود نیست .به استناد روایتهای شفاهی ،حدود دویست سال پیش،
اولین زورخانهها توسط خوانین و حکمای کردستان که به دیگر شهرهای ایران رفتوآمد داشتند ،بهطور انحصاری و در منازل
آنان تأسیس شد .پس از مدتی در بیرون از خانهها ،مردم نیز به تکاپو پرداخته و زورخانههای عمومی را تأسیس کردند.
از دیرباز زورخانههای متعددی در شهر سنندج بود که بر پایة اسلوب و قواعد زورخانهای نبودند .در این میان ،زورخانة
صحافی در روبروی مسجد والی سنندج بهشکل اصولی بنا شد .ملک این زورخانه ،در آغاز از آ ِن ملکالتجار و بعدها تا سال
،1357ملک موروثی مرحوم سید عبدالمجید صحافی پدر سید عبدالعزیز صحافی دبیر بود که سپس به تملک پهلوان محمد
قصری و پهلوان صالح حاجی قلی درآمد .آنها زورخانه را نوسازی کرده و بهصورت جدید و به نام زورخانة پوریای ولی نامیدند.
در همین اوضاعواحوال ،زورخانة نادر در کنار مسجد ملاویسی ازطرف تربیتبدنی ساخته شد .این زورخانه با سرپرستی آقای
عزیز رحمانی ،قهرمان نامدار سنندج شروع به کار کرد .همچنین ،پهلوان عزیز بختیاری ،زورخانة دیگری را در شمال شهر سنندج
تأسیس کرد .زورخانههای دیگر سنندج که ساخت اصولی ندارند بسیارند .در گوشهوکنار محلههای شهر ،عدهای از عاشقان ورزش
یک دکان بزرگ یا یک نانواخانة متروکه یا یک حمام قدیمی را تبدیل به زورخانه کردهاند ،گودی کنده و جای مرشدی درست
کردهاند و وسایل ورزش را در آن قرار دادهاند که علاقهمندان در اینگونه زورخانهها ورزش کرده و دست بر قضا زورآوران
نامداری نیز از اینگونه زورخانهها بیرون آمدهاند.
زورخانههایی که از دیرباز در محلههای شهر دایر بودند شامل .1زورخانة جلوی منزل و مسـجد نصـیردیوان .2زورخانة
چهارباغ ،نزدیک ادارة انبار غله و تکیة شاطرسید .3زورخانة آداش ،روبروی باغ ملی .4زورخانة علی قلعی در قلعه چهارلان
.5زورخانة جلو مسجد حاج ابوالحسن که نمونهای از همان زورخانههایی است که در قدیم نانوایی لواشی بود .6زورخانه و
حمام آقاپاشا در قطارچیان که با وجود اینکه قبلاً حمام بود ولی ازلحاظ سربینهها و گنبد آجری و مدوربودن محل بیشتر به
