Page 4 - فصل ششم-ورزش و بازی های محلی/ استان کردستان
P. 4
ورزش و بازیهای محلی4/
بهرة دوم :سرگرمیها ،بازیهای بومی و محلی
در سرزمین پهناور ایران ،با وجود تنوع در آبوهوا و گوناگونی ریشههای فرهنگی ،بازیها و سرگرمیهای رایج در
میان مردم نیز تنوع و گستردگی زیادی داشت .تغییر در شیوههای زندگی مردم ،گسترش شهرنشینی و صنعتیشدن و پیدایش
فنآوریهای نوین ،بسیاری از بازیهای سنتی را یا منسوخ کرده یا به حاشیه رانده است .در این میان ،استان کردستان یکی
از استانهای صدرنشین ازنظر تعداد بازیها و سرگرمیهای بومی و محلی است.
تفریحات و بازیهای گوناگون مردم سنندج در گذشته را باید به نسبت سن و سال و فصل تقسیم کرد .در گذشته ،سنندج
فاقد تمام امکانات تفریحی و برق و اتومبیل بود و بسیاری از مردم شهر سنندج در طول عمر خود از شهر سنندج خارج
نشده بودند .به همین دلیل ،تفریحات و سرگرمی آنها خودساخته بود و آداب معاشرت و صنعت و کسبوکار را به شیوة
نخستین و سنتهای محلی انجام میدادند.
در فصل بهار ،جوانان هر محله از هفت تا دوازده ساله به گردوبازی ،الک و دولک ،آسمان چطوره و بلبلی هوره میپرداختند.
سیزده تا هجده سالهها از شهر خارج میشدند و به گردش و شکار پرندگان با فلاخن مشغول بودند .عدهای دیگر نیز در هر محله،
جاهای مناسبی مییافتند و کوشکبازی میکردند .بچههای کوچک در هنگام فراغت و بیکاری در کوچه ،گردوبازی،
الکدولک ،قایمموشک بازی و سایر بازیهای رایج را انجام میدادند .بچههای بزرگتر مطابق سن و شخصیتشان به مطالعه یا
توپبازی ،قاپبازی ،تورنهبازی ،محله جنگی ،شنا در رودخانة قشلاق و بازی سهگام مشغول میشدند .جوانان و مردان نیز
عصرها به سرگرمیهایی مثل جوراببازی ،پاسور ،شطرنج و تختهنرد مشغول میشدند ،دستهای هم کتابهایی مثل امیرارسلان،
ملک جمشید ،خاورنامه ،اسکندرنامه و ملک بهمن را میخواندند (همان.)361-354 ،
در بررسی بازیهای محلی در استان ،بازیها و سرگرمیها به سه دسته تقسیم شدهاند:
الف) بازیهای ورزشی :شامل آن دسته فعالیتهایی است که نیازمند تحرک بدنی بوده و بر مهارت خاصی استوار است.
ب) بازیهای نمایشی :دربرگیرندة فعالیتهای نمایشی خاصی است که در مجالس مهمانی و بنابر مناسبتها در جشنها
و اعیاد بهوسیلة مردم و بدون استفاده از بازیگران حرفهای انجام میگیرد.
ج) بازی و سرگرمی :فعالیتهایی که جنبة سرگرمکنندة آنها بر فعالیتهای بدنی و نمایشیشان برتری دارد (قزلایاغ،
.)12-13 :1379
بازیهای مربوط به شهرستان سنندج و توابع آن
.1دیواندره
آلنجی کُلنجی :این بازی مربوط به روستای گلتپه در دیواندره است که در آن دو بازیکن پشتبهپشت میایستند و
ترانهای را که در آن دربارة موضوعی سؤال و جواب میشود ،میخوانند .در متن این ترانه میآید که پدر یکی از آنها
