Page 226 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کهکیلویه و بویراحمد
P. 226
تاریخ،فرهنگوهنراستانکهگیلویهوبویراحمد
.1مقدمه
بر اساس مطالعات باستا نشناسی ،استان کهگیلویه و بویراحمد از مناطق تاریخی عیلامی 1و
الیمائی 2است و قدمت آن به دوران پارینه سنگی باز م یگردد .مرکز این استان شهر یاسوج 3در
بویراحمد واقع شده است .دربارة علت نامگذاری این منطقه روای تهای مختلفی وجود دارد :اول،
در طبیعت این منطقه کو‌ههایی موازی یکدیگر وجود دارند که «کیلویه» نامیده م یشوند و از سویی
دیگر ،درخت گیالک (یا زالزالک) در این منطقه بسیار م یروید که پس از افزودن «یه» به انتهای
گیالک به مرور زمان به نام گیلویه مبدل شده‌است .بر این اساس ،کهگیلویه از سه واژه «کوه»،
«گیل» و «اویه» تشکیل شده و چون کلمه «اویه» پسوند مالکیت است ،بنابراین این نامگذاری به
معنای«منطقة کوهستانی گیل» است .پیرامون واژة بویراحمد (یا بویرحمد) نیز گفته شده که بویر
در اوستا به معنی «ده هزار» است و احمد یا حمد مخفف و برگرفته شده از کلمة همت به معنی
«همیشه یا همواره» است؛ بنابراین ،بویراحمد به معنای مردمانی است که همواره با تعداد ده هزار
نفر زندگی م یکنند (مهرالزمان .)414 :1374 ،از مه مترین شهرستا نهای این استان به :بویراحمد
(با مرکزیت یاسوج) ،دنا (با مرکزیت س یسخت) ،کهگیلویه (با مرکزیت دهدشت) و گچساران
(با مرکزیت دوبندان) اشاره م یشود .علاو‌هبر این ،این استان از نظر جغرافیایی در امتداد رشتة
کو‌ههای زاگرس از شمال به استان چهارمحال بختیاری ،از غرب به خوزستان ،از جنوب به بوشهر
و از شرق به استا نهای اصفهان و شیراز محدود م یشود و هرچه در امتداد کو‌ههای زاگرس از
شما لشرقی به جنو بغربی نزدیک م یشویم از ارتفاع کو‌هها ،بارندگی و رطوبت هوا ب هطور
محسوسی کاسته م یشود ،ب هنحو یکه اقلیم دوگان های در این منطقه پدید آمده است .بر این اساس،
این استان به دو منطقة «گرمسیری» با آ بوهوای گرم و نیمه خشک در کهگیلویه و «سردسیری»
با بارش برف و باران فراوان در بویراحمد تقسیم شده است .همچنین ،این منطقه بیش از یک
میلیون هکتار جنگل دارد ،ب هگون ها یکه 30درصد از کل گون ههای گیاهی جنگلی را به خود
و بومی ایران پیش از تشکیل مفهوم سرزمین خدا) مهم‌ترین تمدن باستانی 1ح.کتوممدت‌نهاایلیامآ؛ری َها َتی َمتی میا‌د(بهو
فلات ایران و با مرکزیت شوش هخامنشیان ( 3200ق.م) در منطقة جنو بغربی
است .مهم‌ترین ارکان این تمدن «مذهب و جهان‌بینی» خاص آنهاست که با ساخت معابد ،پیکرة خدایان ،مراسم و
آیین‌های مذهبی (مانند :قربانی ،نذورات و غیره) جلوه‌گر می‌شود (مهرآفرین و قائ مپناه.)117 :1395 ،
.2الیمائی یکی از حکوم تهای خودمختار محلی در روزگار اشکانی و ساکن در نواحی خوزستان ،کهگیلویه و
بویراحمد ،بختیاری ،لرستان و ایلام کنونی است (.)Idem, 1985
.3یاسوج یا یاسیج (به زبان لُری) به مفهوم سرزمینی است که در آن «گل‌های یاس فراوان» می‌روید .گفتنی
است این شهر ییلاق دولت بزرگ و تم ّدن ایلام بوده است.
224
