Page 230 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کهکیلویه و بویراحمد
P. 230
تاریخ،فرهنگوهنراستانکهگیلویهوبویراحمد
اندازههای رایج برای گلیمهای بافتهشده توسط ساکنین این استان معموًاًل 1 × 1/5و یا × 1/5
2مترمربع است ،البته گهگاهی در ابعاد بزرگتر 2×3مترمربع نیز مشاهده میشوند .مواد اولیة
بومآوردی که برای بافت گلیمهای این منطقه استفاد‌ه میشوند نیز پنبه ،پشم و موی بز هستند.
این الیاف طبیعی نیز با رن گزاهای گیاهی 1و بهشیوة سنتی ،رنگرزی میشوند .نقوش بهکاررفته
در گلیمهای عشایری استان کهگیلویه و بویراحمد بسیار متنوع است که رایجترین نقشمایه
«شانه یا شونه» نام دارد و در گلیمبافی اکثر مناطق مشاهده میشود .با این وجود ،شکل ظاهری
آن در هر منطقه با منطق های دیگر متفاوت است .از دیگر نقشمایههای رایج استفادهشده در
گلیمبافی کهگیلویه و بویراحمد به لوزی ،2آغاجری ،3چهارپر ،4خراسانی ،5چنگ 6و پرنده اشاره
میشود .البته گهگاهی برخی از طرحها با نقوش اساطیری نیز توأم م یشوند که ریشه در باورهای
ساکنان این منطقه دارد .گفتنی است که حاشیهها 7در گلیمهای این استان بسیار ساده هستند و
تنوع کمی دارند (افراز یزاده.)73 :1392 ،
ِ ِخرََسکبافیِ ِ :خرَ َسک( 8یا خرس کوچک) بافتهای داری ،گرهدارُُ ،پرزدار و درشتباف
همخانوادة َ َگبه است (شکل -1الف) .با این وجود ،از نظر ارزش مادی و هنری در مقایسه
با قالی جایگاه پایینتری دارد ،زیرا طرح و نقش خاصی در آن به‌کار نمیرود .مواد اولیة
.1مهم‌تریــن منابــع طبیعــی رنگــده استفاده‌شــده در دســت‌بافته‌های ایــن اقلیــم عبار تانــد از:
نی��ل ،اس��پرک ،زعف��ران ،پوس��ت بل��وط ،پوس��ت خارج�یـ گ��ردوی ت��ازه ،گل ان��ار ...گفتن��ی اس��ت در
هنرهــای ســنتی کهگیلویــه و بویراحمــد از فــام «ارغوانــی» به‌وفــور اســتفاده می‌شــود (زنــد‌هدل و
همــکاران.)111 :1379 ،
.2ایــن نقش‌مایــه اغلــب در گلیم‌هــای عشــایری‌باف مشــاهده می‌شــود کــه از مهم‌تریــن ویژگــی
آن بــه تنــوع در نقــش و رنگ‌آمیــزی لــوزی اشــاره می‌شــود.
.3ایــن نقش‌مایــه همیشــه در ترکیب‌بندی‌هــای افقــی گلیم‌هــای ایــن اســتان مشــاهده می‌شــود
و احتمـال ًا به‌دلیـل مجـاورت عشـایر ایـن اسـتان بـا عشـایر قشـقایی از آنهـا اقتبـاس شـده اسـت.
.4یکـی از نقـوش جالـب گلی مهـای ایـن اقلیـم اسـت کـه عمومـ ًا ب هصـورت تـک گل‌هـای مجـزا از
یکدیگــر در ترکی ببندی‌هــای افقــی و نقش‌مایه‌هــای لــوزی مشــاهده می‌شــود.
.5این نق شمایه در ترکیب‌بندی‌های افقی گلیمهای عشایری‌باف این منطقه رایج است.
.6نقـش زیبایـی کـه زین تبخـش بسـیاری از گلی مهـای ایـن منطقـه اسـت و اغلـب در ترکی ببنـدی
لـوزی مشـاهده می‌شـود.
.7معروف‌ترین حاشیهها در گلیمهای این اقلیم عبارت‌اند از :حاشیه خراسانی ،حاشیه هفت و هشت ،حاشیه
کتابی و حاشیه بندروی.
.8ب هدلیل شباهت ظاهری آن با پوست خرس به این نام اطلاق میشود .همچنین ،خرسک با شماره 1745در
فهرست آثار ملی ثبت شده است.
228
