Page 232 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کهکیلویه و بویراحمد
P. 232
تاریخ،فرهنگوهنراستانکهگیلویهوبویراحمد
جاجی مبافی :جاجیم1یک دست‌بافتة تاری -پودی و بدون ُپرز ،سبک و ارزان قیمت
است که به کمک یک دستگاه بافندگی ساده بافته می‌شود .این دس تبافته تا رنما (شک ل-1ج)
مشابه گلیم با نقوش راه‌راه رنگی است که به کمک نخ‌های رنگین و ظریف پشمی ،پنبه‌ای
یا مخلوطی از هر دو بافته می‌شود .جاجی مبافی یکی از هنرهای اصیل و بومی این استان
محسوب می‌شود که به شیوة افقی و بر روی زمین بافته می‌شود .کاربرد جاجیم اغلب به فرم
زیلوی روانداز (یا لحاف) در فصل زمستان ،زیرانداز ،رختخواب پیچ ،روکرسی و در حال
حاضر ب هصورت دس تبافته تزئینی در جشن‌ها و مراسمات استفاده می‌شود .این دس تبافته
ب هصورت نواری به عرض 35 -18سانت یمتر و طول 5 - 2متر (متناسب با ابعاد کارگاه) بافته
می‌شود .سپس ،جهت دست‌یابی به پارچة جاجیم با عرض دلخواه این نوارهای باریک از
کناره به‌هم دوخته می‌شوند .علاوه‌بر این ،در حاشیة جاجیم از منگوله‌های پشمی رنگین برای
تزیین استفاده م یکنند .اغلب جاجیم‌ها در منطقة کهگیلویه و بویراحمد ،رنگبندی‌های شادتر
و روشن‌تر دارند .نقوش رایج در جاجیم‌بافی این منطقه عبارت‌اند از :خشتی ،لوزی ،آغاجری
و ماریو (پله‌های هندسی صعودی) (.)www.kb.mcth.ir
ُمشته‌بافی (ماشته‌بافی) :مشته‌بافی شیوه‌ای خاص از گلیم‌بافی است که متعلق به
روستای درغک (بخش دیشموک) واقع در کهگیلویه است .این دست‌بافتة ارزشمند ،با
قدمتی بیش از صد سال درواقع یک گلیم یک‌رو است با این تفاوت که نخ‌ها بدون گره دور
تارها می‌پیچند .ویژگی منحصربه‌فرد دیگر این محصول آنست که وارونه بافته می‌شود که
این امر مهارت زیادی می‌طلبد و تحسین‌برانگیز است .بدین معنا که نقش در یک طرف
بافته می‌شود و در سمت دیگر گلیم نمایان می‌شود .به عبارت دیگر ،آن طرفی از گلیم که
به هنگام بافت بر روی دار است قسمت زیرین (یا پشتی) گلیم و طرف دیگر که پشت به
دار قرار دارد روی گلیم است و دارای نقش است .بنابراین ،پس از اتمام کار می‌توان طرح و
نقش نهایی را مشاهده کرد .به همین دلیل به این هنر مشته‌بافی می‌گویند ،زیرا همانند مشت
دست تا زمانی‌که کامل ًا باز نشود درون آن مشخص نیست در این شیوه نیز نقش دست‌بافته
تا پایان کار برای بیننده رؤیت‌پذیر نیست .گفتنی است که برای بافتن این دست‌بافته
از نخ‌های تار و پود پشمی استفاده می‌شود که با استفاده از رنگ‌زاهای گیاهی رنگرزی
.1ازآنجای یکه در گذشته برای پیچیدن رختخواب یا به اصطلاح «جا» از این دس تبافته استفاده م یشده است به آن
«جا ِی جمع» م یگفتند و ب همرور زمان برای راحتی تلفظ به جاجیم تغییر نام یافته است (یاوری و عرفانی.)96:1392،
230
