Page 147 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام
P. 147
تبارشناسیوالیانفیلیایلام
.2-2-4شرح حال والیان فیلی
یکی از ویژگی‌های دو سن گنوشتة قلعه والی و تخت‌خان که اهمیت آ نها را به‌عنوان یک
سند تاریخی ارزشمند دو چندان م ینماید ،وجود نام‌های افرادی است که در متن کتیبه و تقریب ًا
در تمامی سطور آن به چشم م یخورد .این نام‌ها که اسامی والیان منطقة پشتکوه را از ابتدا تا
انتها و به‌ترتیب حضورشان در مقام والی‌گری را در بر م یگیرند ،گواه تاریخی روشن و سند
معتبری است که می‌توان بر اساس آن نسب‌نامه یا شجر‌هنامة والیان ایلام را به‌خوبی ارائه نمود.
قبل از آن ،جا دارد تا در‌خصوص واژه فیلی ،اشارة مختصری داشته باشیم.
دربار‌ة واژة «فیلی» ،نظرات متفاوتی از سوی محققین ارائه شده است .در باب معنای لغوی
آن ،دهخدا در لغ تنامه چنین آورده« :فیلی (ص نسبی) منسوب به فیل که نام جد خاندانی
است» (سمعانی) .به رنگ فیل .رنگی است میان خاکستری و سربی کبود .اصطلاح نقاشان
امروز رنگ خاکستری بسیار روشن را گویند» .و همچنین« :فیلی (اِخ) یکی از طوایف قشقایی
ایران که مرکب از 150خانوار و مسکن آن‌ها در اطراف شیراز است .ساکن ناحیه گاماسیاب
فیلی (ل ُ ِر ف َ) (اِخ) طایفه‌ای و دره سیمره و ابریز هستند» و درباره واژه «لر فیلی» آورده« :لر
باشد»( .لغ تنامه دهخدا ،ذیل از لُران لرستان .یعنی لُران ساکن اطراف خر مآباد که ناحیه فیلی
واژه فیلی).
در کلام مورخین و محققین این واژه با معانی مختلفی آمده است .ما به اختصار به برخی از
آ نها اشاره م یکنیم .جورج .لرد .کرزن 1در جلد دوم کتاب «ایران و قضیة ایران» ،واژة فیلی را
به معنای قیام م یداند (کرزن .)329 :1380 ،هنری فیلد 2در کتاب «مردم‌شناسی ایران» از فیلی
به معنای «یاغی یا راهزن» نامبرده است (فیلد .)98 :1343 ،هوگو گروته 3نیز در سفرنامه‌اش،
ریشه کردان (لران) فیلی و نژاد آنان را به ایلامیان قدیم ب رمی‌گرداند و می‌گوید ... :هر زمانی
به سیمای کوردان فیلی این دوره نگاه می‌کنم ،تمامی چهرة هیتیان و اقوامی که قبل از هزاران
سال م یزیست هاند ،در ذهنم تداعی می‌گردند .بعید نیست ،ریشه کوردان فیلی از ایلامیان کهن
باشد و در اصل ریشه کلمة «فیلی» از «پیلی» = pelآمده است که سلسله‌ای یا خاندانی بدی ننام
را در ایلام بنیان نهاد‌هاند (گروته .)55 :1370 ،جورج کامرون 4آورده که امپراتوری «پیلی»
1. Lord George Nathaniel Curzon
2 . Henry Field
3. Albert Louis Hugo Grothe
4. George Cameron
145
