Page 91 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام
P. 91
ملاحظاتیدربارۀوجهتسمیۀشهرستا‌ن‌هایاستانایلام
راولینسون ،1دیگر محق ِق ایرا نشناس ،با توجه به آثار و مظاهر معماری و شهری بازمانده از
سیروان ،آن را یکی از بازماند‌ههای کامل شهرهای ساسانی به شمار م یآورد (راولینسون:1362 ،
.)56آ نگونه که مورخان و جغراف ینویسان دوران اسلامی دربارة شهر سیروان نظر داد‌هاند ،این
شهر یکی از مناطق مهم حوزة جغرافیایی جبا ِل ایران به حساب م یآمده و جزء کورة «ماسبذان»
یا «ماه سبذان» شناخته و نام برده م یشد (اب نخردادبه1889 ،م24 :؛ اب نفقیه همدانی.)27 :1379 ،
3ـ .10ملکشاهی و ارکواز
ملکشاهی از شهرستان‌های استان ایلام در غرب ایران است .مرکز این شهرستان شهر
ارکواز است .به نظر می‌رسد ملکشاهی نام خود را از ایل ملکشاهی ،یکی از طوایف ُکرد و
بزرگ غرب ایران و ایلام ،گرفته است .هما نطور که از نام ایل ملکشاهی برمی‌آید ،این ایل
نام خود را از سلطان ملکشاه سلجوقی گرفته است .امیر ملکشاه ،از نبایر سلطان ملکشاه ،جمع
کثیری بر سر رایت خود جمع کرد و 32قلعه و شانزده ناحیة در تصرف حکام َچ َمش َگ َزک
را تسخیر کرد (از قلعة کماخ در دیاربکر ترکیه تا قلعة سلجوق در شهرستان ملکشاهی استان
ایلام) .عشیرت ایشان را به نام جد آن‌ها ،سلطان ملکشاه ،ایل ملکشاهی خوانده‌اند.
همچنین ،دربارة وجة تسمیة اركواز آمده است كه اركوازی نام ایلی است كه در حال حاضر
در بخش چوار در شهرستان ایلام و قسم تهایی از بخش زرنه در شهرستان ایوان مستقرند.
اركواز در زبان محلی از دو جزء «ارك» به معنای پایتخت و «واز» به معنای وسیع تشكیل شده
است .علت این نا مگذاری نیز استقرار حاكم ایلام در زمان ملکشاه سلجوقی در ناحیة اركواز بوده
است (شهرهای ایرانشهر ،1389 ،ج .)269 :1همچنین نوشت هاند :ارکواز یا ارگواز از دو واژه
پدید آمده است« :ارگ» به معنی دژی کوچک در میان بر جوباروی شهر یا در میان دژی بزرگ
است .هر دژی که خانة پادشاه باشد ارگ حکومتی یا ارگ دولتی است« .واز» یعنی باز ،خداوند
ب یشریک ،پادشاهی ب ینظیر ،گشاده ،سوی ،با جوخراج است (دهخدا ،ذیل واژة ارکواز).
شهر ارکواز در گذشته «قلعة درة ملکشاهی» نام داشت .عشایر ایل بزرگ به نام «ارکوازی»
خوانده شده است .علت وابستگی غلامرضا ارکوازی ،شاعر چکادهای مه‌آلود این سرزمین،
به ارکواز وجود طایفه و بازماندگان اوست که همه از ایل ارکوازی‌اند (ارکوازی:1379 ،
81؛ افشار سیستانی ،1392 ،ج .)158 :1طایفه‌های ساکن بخش ملکشاهی از قبایل غرب
1. Rawlinson
89
