Page 86 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام

‫تاریخ‪ ،‬فرهنگ و هنراستان ایلام‬

‫‪3‬ـ‪ .3‬ایوان‬
‫مردم ایوان در باب وجه تسمیة شهرستان به حکایتی باور دارند به این شرح‪ :‬در فصل‬
‫بهار‪ ،‬هنگامی که انوشیروان از مداین به‌سوی مهرگا ‌نقذق‪ ،‬یکی از ایال ‌تهای جبال در‬
‫همسایگی ایوان و پایتخت تابستانی ساسانیان‪ ،‬آمد و چون این ناحیه در بهار سرسبز و خرم و‬
‫دلپذیر و زیبا بود‪ ،‬انوشیروان از آنجا خوشش می‌آید و می‌گوید‪ :‬چه جای د ‌لانگیز و زیبایی!‬
‫کاش ایوان مداین ما چنین بود! ازای ‌نرو‪ ،‬این ناحیه را «ایوان» خواندند‪ .‬نام پیشین این ناحیه‬
‫«آریوخ» و در دوران ساسانیان‪« ،‬آریوخان» یا «آریوحان» بود‪ .‬گویا ایوان نیز از «آریوخان»‬
‫یا «آریوحان» گرفته شده است (محمدی‪156 :1376 ،‬ـ‪ .)157‬ایوان در لغت به معنی کاخ‬
‫پادشاهان‪ ،‬پیشگاه اتاق‪ ،‬و بخشی از فضای درونی خانه است‪ .‬وجود طاق مشهور شیرین و‬
‫فرهاد در آن ناحیه‪ ،‬که آن را «کوشک» می‌خوانند‪ ،‬دلیل دیگری بر نام ایوان است (افشار‬

‫سیستانی‪ ،1392 ،‬ج‪.)238 :1‬‬
‫نام این شهر در گذشته «جوی ِدز» بوده است‪ .‬در زمان رضاشاه پهلوی که ساختمان ادارة‬
‫املاک را بنا کردند‪ ،‬پیرامون این ساختمان باغی ساختند و شهر را «باغ‌ شاه» خواندند‪ .‬ولی‪ ،‬این‬
‫شهر به «جوی زر» معروف شد‪ .‬جانوران یا آبزیانی به نام آ ‌بدزدک در جوی و زمی ‌نهای‬
‫مسیر جو زندگی م ‌یکردند که سوراخ‌هایی در زمین‌ها درست م ‌یکردند و آب جوی از این‬
‫سوراخ‌ها خارج می‌شد و از همی ‌نرو‪ ،‬آن را جوی دز یا جوی دزد نیز گفت ‌هاند‪ .‬پس از انقلاب‪،‬‬
‫نام جوی زر حذف شد و این ناحیه ابتدا به «ایوانغرب» و بعدها به «ایوان» تغییر نام یافت‬

‫(شهرهای ایرانشهر‪ ،1389 ،‬ج‪.)524 :1‬‬

‫‪3‬ـ‪ .4‬بدره‬
‫نام این شهر در گذشته «آب هر» و «آب هربالا» بوده است‪ .‬واژة ّآب هر شامل دو پارة‬
‫«آب» و «آپ‪ »1‬است‪ .‬آب در سانسکریت «آ َپ‪ ،»2‬در پارسی باستان «آپی‪ ،»3‬و در پهلوی‬
‫«آپ‪ »4‬است‪ .‬مایعی شفاف و بی‌مزه و بی‌بو که انسان و جانور از آن می‌نوشد و گیاهان‬
‫بدان تازگی و تری می‌گیرند و آن یکی از چهار آخشیج (عنصر) پیشینیان است‪ .‬در برخی‬

‫‪1. ap‬‬
‫‪2. apa‬‬
‫‪3. api‬‬
‫‪4. ap‬‬

‫‪84‬‬