Page 34 - فصل دوم-سوابق تاریخی/ استان کردستان
P. 34
سوابق تاریخی34 /
بهرة دوم :دوران تاریخی
صالح امینپور
زهره شیرینبخش
مادها
در سدة نهم پیش از میلاد و قبل از تشکیل حکومت ماد ،کرانة جنوبی دریاچة ارومیه و حوزة رود جغتو 37زامو /زاموآ
نامیده میشد .این حوزه به واحدهای مستةل سیاسی از قبیل حارنا ،ماننا ،میسی و غیره تةسیم شده بود.
در این حوزه اقوام لولو ،38هوری ،39گوتی 40و میتانی 41بهتناوب یا همزمان حکمرانی داشتهاند .بعدها در این قسمت
دولت ماننا 42تشکیل شد .پایتخت آنها ایزیرتا بود که آن را با زیویه امروزی در نزدیک سةز یکی میدانند (گیرشمن:1346 ،
.)396قلمرو مانناها یکی از مؤثرترین و منطبقترین حکمرانیها با مرزهای کردستان امروزی است.
مانناها بیشتر به دامداری و پرورش گوسفند ،گاو ،اسب ،الاغ و شتر دوکوهانه میپرداختند .آنها هنرمندان زبردستی
بودند .پژوهشگران متعددی طی دورانهای مختل آثار ماننایی را در بسیاری مکانهای باستانی کاوش و استخراج کردند؛
ازجمله محوطة حسنلو در نةده ،تةة زیویه در نزدیکی سةز ،گورستان چنگبار در نزدیکی زیویه ،زندان سلیمان در تکاب،
قلایچی در بوکان ،گورستان کوا تاریکه در نزدیکی کرفتو ،تةة ربط ،قةلانتو در نزدیکی سةز ،کوا تةه در نزدیکی زنجان،
قلعة جانآغا در نزدیکی میاندوآب (حسنزاده.)25-19 :1395 ،
مادها با چهار پادشاه به نامهای دیاکو ،فرورتیش ،هووخشتره و آستیاگ در حدود سدة نهم تا هفتم پیش از میلاد ،اولین
حکومت منسجم ایرانی را تشکیل دادند .موقعیت جغرافیایی مناطق کردنشین بهصورت عام و کردستان فعلی بهصورت خاص
منطبق با ایالتهای مرکزی حکومت ماد بوده و در سااها و قرنهای بعدی حتی در دوران حکومتهای بعدی همان نام بر آن
مناطق اطلاق شده است.
مادها که در کتیبههای آشوری ،آمادا و مادا خوانده شدهاند در اواخر قرن هشتم پیش از میلاد حکومت مستةلی تأسیس
کرده و قوم همسایه و خویشاوند خود (پارسای) را که در جنوبغربی فلات ایران سکونت داشتند؛ مطیع خود کردند .بنابه
نوشتة برخی منابع؛ مادها عشایر کُرد بودند که در شرق آشور استةرار داشتند و سرزمین آنها تا جنوب دریای خزر امتداد
.37رود جغتو ،زرینهرود ،رودی در شمااغربی ایران و در جلگه جنوبی دریاچة ارومیه است در دورة سلطه مغولان این رود را به نام مغولی چغنو یا
چغتای برگرفته از نام جغتای پسر چنگیزخان مینامیدند که امروزه هم محلی به همین نام میشناسند.
Lullubi .38نام اقوامی باستانی است که حدود چهار هزار ساا پیش بخش وسیعی از نواحی بالای رودخانه دیاله تا دریاچة ارومیه را در اختیار داشتند
و مرکز استةرارشان شهر زور بود.
،Hurrians. .39قبایل هوریانی یا هوریها در هزارة دوم پیش از میلاد در میانرودان شمالی و تا اندازهای سوریه و فلات ارمنستان پراکنده بودند.
Guti .40اقوام چادرنشین غرب آسیا که در حوزة کوهستان زاگرس در دورة باستان میزیستند.
Mitanni .41تمدنی در شماا میانرودان ،غرب ایران و جنوب آناتولی در حدود 1500تا 1300پیش از میلاد بود.
.42ماننا (مننا) Mannaeansیکی از نخستین قبایل تشکیلدهندة دولت در جلگة جنوبی دریاچة ارومیه در حدود قرن دهم تا هفتم پیش از میلاد بود،
آنان همسایگان دولتهایی همچون آشور و اورارتو بودند.
