Page 55 - فصل اول-جغرافیای طبیعی/ استان کردستان

‫‪ / 55‬استان کردستان‬

‫بهرة چهارم‪ :‬وضعیت منابع آبی‬

‫منابع آبی‬
‫استان کردستان ازنظر منابع آبی یکی از غنیترین استانهای کشور محسوب میشود‪ .‬ویژگیهای مناسب توپوگرافی و‬
‫اقلیمی و همچنین موقعیت خاص جغرافیایی‪ ،‬سبب شده است این استان با میانگین بارندگی سالانه ‪ 505‬میلیمتر (براساس‬
‫میانگین بلندمدت هشت ایستگاه همدید استان) حوضة آبخیز رودخانههای پرآبی باشد که سه حوضة آبریز کلان کشور‬
‫شامل حوضههای دریای خزر (زیرحوضة آبی سفیدرود)‪ ،‬دریاچة ارومیه و خلیجفارس را تغذیه میکند‪ .‬این قابلیت همچنین‬
‫سبب شده است تا سدهای متعددی روی رودخانههای این استان احداث شود که همراه با دریاچة زریبار‪ ،‬منابع آبی ساکن‬
‫آن را تشکیل میدهند‪ .‬بارندگیهای بسیاری که در بخشهای غربی استان و مناطق مرتفع‪ ،‬گاه به بیش از هزار میلیمتر‬
‫میرسد‪ ،‬باعث غنای آبخوانهای زیرزمینی شده است‪ .‬متأسفانه در دورههای اخیر بهدلیل برداشت بیرویه از منابع آب‬

‫زیرزمینی و پائین رفتن سطح ایستابی‪ ،‬مسائلی بهویژه در بخشهای شرقی استان حادث شده است‪.‬‬
‫در یک چشمانداز کلی‪ ،‬محدودة استان کردستان بین چهار حوضة آبریز از سه حوضة آبریز اصلی و بزرگ کشور‪ ،‬یعنی‬
‫حوضههای آبریز دریای خزر‪ ،‬دریاچة ارومیه و خلیجفارس تقسیم شده است‪ .‬این چهار حوضه شامل حوضة زرینهرود و‬
‫سیمینهرود (حوضة آبریز ارومیه)‪ ،‬حوضة آبریز سفیدرود (حوضة آبریز خزر)‪ ،‬حوضة آبریز مرز غربی و حوضة آبریز‬
‫کرخه (حوضة آبریز خلیجفارس) میشود که حوضة اخیر کوچکترین مساحت را در استان کردستان دارد‪ .‬این ویژگی‬
‫ازنظر هیدروگرافی و همچنین توپوگرافی‪ ،‬موقعیت کمنظیری به این استان بخشیده است‪ .‬ازنظر پستی و بلندی‪ ،‬محدودة‬
‫استان کردستان به دو بخش تقسیم میشود؛ نخست‪ ،‬ناحیة ناهموار و کوهستانی غربی است که غالب ًا حوضههای دریاچة‬
‫ارومیه و خلیجفارس را در بر میگیرد و دوم‪ ،‬ناحیة هموار‪ ،‬نسبتاً هموار و کمعارضة شرقی است که عموماً حوضة دریای‬
‫خزر را شامل میشود‪ .‬این تقسیمبندی مبتنیبر یک خط تقسیم حوضهای است که حوضة کشیدة شمالی ‪ -‬جنوبی دریای خزر‬
‫را از حوضههای دریاچة ارومیه و خلیجفارس در بخش غربی جدا میکند‪ .‬حوضة آبریز خزر که محدودة شهرستان قروه‪،‬‬
‫بیجار‪ ،‬دیواندره و محدودههای کوچکی از شهرستانهای سقز و سنندج را در بر میگیرد با رودخانة قزلاوزن و زیرشاخههای‬
‫آن زهکشی میشود‪ .‬حوضة آبریز دریاچة ارومیه عموماً شهرستان سقز و پهنههای کوچکی از شهرستانهای مریوان‪ ،‬بانه‬
‫و دیواندره را در بر میگیرد که با رودخانة زرینهرود و زیرشاخههای آن زهکشی میشود‪ .‬حوضة آبریز خلیجفارس عموم ًا‬
‫محدودة شهرستانهای سنندج‪ ،‬کامیاران‪ ،‬مریوان‪ ،‬بانه و پهنه کوچکی از شهرستان دیواندره را در بر میگیرد که با چند‬
‫رودخانة مهم زهکشی میشوند‪ .‬بخش اعظم این محدوده در شهرستانهای سنندج‪ ،‬کامیاران و مریوان با رودخانة سیروان و‬
‫زیرشاخههای آن زهکشی شده و وارد خاک عراق میشود‪ .‬بخش دیگر این محدوده در شهرستان بانه با جریانهای متعددی‬
‫زهکشی شده که نهایت ًا وارد رودخانة زاب میشوند‪ .‬همچنین در بخش جنوبی شهرستان کامیاران نیز زهکشی در بخشی از‬
‫این محدوده با زیرشاخههای رودخانة رازآور که شمالیترین بخش حوضة کرخه است‪ ،‬صورت میگیرد‪ .‬جدا از حوضههای‬
‫آبریز کلان کشور (دریای خزر‪ ،‬خلیجفارس‪ ،‬دریاچة ارومیه)‪ ،‬بهصورت ناحیهای حوضههای آبخیز استان کردستان مربوط‬
‫به رودخانههای قزلاوزن‪ ،‬سیروان‪ ،‬زاب‪ ،‬زرینهرود‪ ،‬سیمینهرود و رازآور (کرخه) هستند که هرکدام از این رودخانهها‪،‬‬

‫سرشاخههای مختلفی را دریافت میکنند‪.‬‬