Page 21 - فصل چهارم-جغرافیای روستایی و عشایری/ استان کردستان
P. 21
/21استان کردستان
ارتباط ویژگیهای طبیعی با شکل پراکنش استقرار سکونتگاههای روستایی
در مطالعة سکونتگاههای روستایی ،پراکنش استقرار و سیمای سکونتگاهی دو عرصة مهم در مطالعات جغرافیای
روستایی را تشکیل میدهند .سیمای کلی ناهمواریهای استان کردستان ،متشکل از کوهستان با بیشترین وسعت ،دشتهای
میانکوهی و دشت است .باتوجهبه پراکنش ،شکل و بافت روستاهای کردستان میتوان به نقش ناهمواریها در تنوع
سکونتگاههای روستایی در استان تأکید کرد.
در تحلیل نظام سکونتگاهی استان و ساختار فضایی آن از سند آمایش استان کردستان باتوجهبه توزیع فضایی
استقرارگاههای روستایی ،الگوی پراکنش روستاها در چهار پهنة متراکم خطی ،تجمعی دشتی و پایکوهی ،تجمعی نیمهمتراکم
و دشتی کمتراکم طبقهبندی میشود.
پهنة متراکم خطی :این الگو از استقرار در جنوبغربی استان و در محدودة شهرهای مریوان و سروآباد شکل گرفته
است .این محدوده باتوجهبه رونق اقتصادی ناشی از وجود مرز و گذرگاه مرزی باشماق با اقبال جمعیتی بالایی مواجه است.
همچنین دسترسی این ناحیه به نوار مرزی در تشکیل یک پهنة متراکم نیز مزید بر علت است.
تجمعی دشتی و پایکوهی :این شکل از پراکنش در اطراف شهرهای بزرگ استان به چشم میخورد .روند شهرنشینی
صعودی ،موجب افزایش جمعیت ،بزرگ شدن و در مواردی ادغام آبادیها میشود .مهاجرتهای گسترده به شهرها و
روستاهای اطراف آنها باعث ایجاد پهنههای تجمعی در اطراف شهرهای بانه ،دیواندره ،دهگلان ،کامیاران و بهخصوص
سنندج شده است.
پهنة تجمعی نیمهمتراکم :این الگوی پراکنش در اطراف شهرستان قروه شکل گرفته است .این پهنه در ابتدای محور
مهم شرق به غرب قرار دارد و دارای یک پهنة تجمعی متراکم روستایی است که در طول زمان با کاهش تراکم مواجه شده
است.
پهنههای دشتی کمتراکم :این شکل از پراکنش روستاها در شرق ،پهنههای پایکوهی و دشتهای میانکوهی شمال
و مرکز استان دیده میشود که بهدلیل شرایط نامطلوب اکولوژیکی که تأثیر مستقیم بر اشتغال روستانشینان دارد ،در
طول زمان باعث از رونق افتادن اقتصاد شده و کاهش جمعیت زیادی را تجربه کرده و بهمرور زمان به پهنههای کمتراکم
تغییر یافته است .این الگوی ساختار کلی ،نشانگر کلیت الگوی خوشهای و تجمعی در سکونتگاههای روستایی و
نیمهجنوبی است که بیشترین تجمع و خوشه را در درههای غربی بهسمت مریوان ایجاد کرده است .در پهنههای شرقی
و شمالی با کمشدن تراکم و افزایش فواصل بین روستاها ،الگوهای پراکنده و تصادفی بیشتر مشاهده میشود (همان،
.)199
