Page 27 - فصل چهارم-جغرافیای روستایی و عشایری/ استان کردستان

‫‪ /27‬استان کردستان‬

‫سهم جمعیت (درصد)‬ ‫‪29/34 23/7 46/98 1۰۰‬‬

‫تعداد روستا‬ ‫‪5۰2 478/۰ 918 1898‬‬

‫‪ 26/45 25/2 48/37 1۰۰‬سهم تعداد روستا (درصد)‬

‫‪1385‬‬

‫جمعیت‬ ‫‪166385 137928/۰ 279856 584169‬‬

‫سهم جمعیت (درصد)‬ ‫‪28/48‬‬ ‫‪23/6‬‬ ‫‪47/91 1۰۰‬‬

‫(همان‪ 139۰ ،‬و ‪1395‬؛ شبکة روستایی ایران‪)1399 ،‬‬

‫‪ .2‬ساختار و بافت کالبدی روستایی‬
‫در مطالعة ساختار روستاهای استان کردستان‪ ،‬شکل (فشرده‪ ،‬پراکنده)‪ ،‬الگو (خطی‪ ،‬کانونی‪ ،‬مسطح یا صفحهای) و فرم‬
‫(منظم‪ ،‬نامنظم) در نظر گرفته میشود‪ .‬شکل و ساختار روستاهای کردستان برگرفته از شرایط و ویژگیهای جغرافیایی استان‬
‫است‪ .‬جغرافیای استان یکدست نیست و هر منطقه دارای طبیعت و جغرافیای خاص خود است‪ .‬بخش شرقی استان‪ ،‬مانند‬
‫دهگلان‪ ،‬قروه و بیجار دشت بوده و مناطق کوهستانی کمتری در آنها دیده میشود‪ .‬این در حالی است که مناطق غربی‬
‫استان مانند شهرستانهای مریوان و بهویژه سروآباد (اورامانات) کامل ًا کوهستانی هستند و بهجز دشت کوچک مریوان‪ ،‬باقی‬
‫این مناطق بهصورت درههای پرشیب و کمعرض و مناطق صعبالعبور کوهستانی دیده میشوند‪ .‬بعضی مناطق نیز مانند‬
‫سنندج دربرگیرندة هر دو منطقة دشت و کوهستان است‪ .‬برای مثال‪ ،‬منطقة ژاورود سنندج کامل ًا مشابه مناطق کوهستانی و‬

‫صعبالعبور هورامان است و مناطق مرکزی آن کموبیش بهشکل دشت دیده میشود‪.‬‬
‫ناهمواریها بهطور مستقیم و غیرمستقیم‪ ،‬تأثیر فراوانی بر زندگی مردم استان کردستان دارند‪ .‬جهت ناهمواریها و واقع‬
‫شدن آنها در مقابل بادهای مرطوب غربی‪ ،‬موجب افزایش بارندگی میشود‪ .‬درههای کوهستانی بهدلیل اعتدال هوای زمستانی‬
‫و دسترسی به آب و خاک مساعد‪ ،‬از سکونتگاههای مهم در این استان است‪ .‬شکل ناهمواری و شیب زمین موجب فرسایش‬
‫دامنهها و انباشت رسوبات در پای کوهها میشود و زمینهای حاصلخیز با مواد ریزدانهای‪ ،‬آبرفتی و غیره را تشکیل میدهند‪.‬‬
‫تشکیل مخروطهافکنهها در انتهای مسیلهای سیلابی و استقرار مزارع‪ ،‬باغها و روستاها در این قسمت‪ ،‬بهدلیل کوهستانی‬

‫بودن منطقه است (خدادادی و دیگران‪.)32 :1394 ،‬‬
‫اقلیم سرد و بسیار سرد در کردستان از عوامل فشردگی بافت روستایی است؛ بهطوریکه خانهها با فاصلة نزدیک به‬

‫یکدیگر هستند‪ .‬بهدلیل شدت سرما در بیشتر مناطق کوهستانی‪ ،‬خانهها به هم چسبیده و سطوح آزاد اندکی دارند‪.‬‬
‫کمترین طول دورة یخبندان در کردستان هشتاد روز است‪ .‬در چنین شرایطی‪ ،‬بافتها غالب ًا فشرده بوده و منازل مسکونی‬
‫با فشردهشدن خود و افزایش ضخامت جدارهها‪ ،‬سقفها‪ ،‬پناه بردن به عمق زمین‪ ،‬کاهش سطح بازشوها‪ ،‬چندلایه شدن فضا‬

‫و جهتگیری مناسب‪ ،‬خود را با شرایط آبوهوایی سخت زمستانی تطبیق دادهاند (همان‪.)33 ،‬‬
‫ازنظر الگوی استقرار روستاها در استان کردستان‪ ،‬انواعی از روستاهای خطی‪ ،‬کانونی و مسطح مشاهده میشوند‪ .‬فرم‬
‫غالب نیز در استان کردستان‪ ،‬نامنظم است‪ .‬روستاهای استان بهطورکلی از الگوی خوشهای تبعیت میکنند؛ اما در سطح استان‬