Page 2 - فصل چهارم-آداب و رسوم/ استان کردستان
P. 2
آداب و رسوم2/
اصلی شب چله به حساب میآید؛ در استان کردستان و بهویژه سنندج ،خربزة ترش بهجای هندوانه میوة اصلی به حساب
میآمد (ایازی.)200 :1371 ،
.2آئین چهارشنبهسوری
همانند اکثر نقاط ایران ،در آخرین چهارشنبة سال بهعنوان چهارشنبهسوری مراسمی برگزار میشد .البته در کردستان و
بهخصوص شهر سنندج انجام مراسم چهارشنبهسوری در گذشتة نهچندان دور تا حدی متفاوتتر از سایر نقاط کشور برگزار
میشد .رسم بر این بود که به دباغخانه شهر میرفتند و از آب بدبوی آن بر خود میمالیدند .این کار را برای دفع چشم بد و
یا چشمزخم و عزیزشدن زنان در نزد شوهرانشان انجام میدادند .اعتقاد بر این بود که کثیفی با کثیفی میتواند پاک شود.
این مراسم از ساعت سه بعدازظهر تا آخرین دقایق چهارشنبهسوری انجام میشد و تا قبل از فرارسیدن شب ،تشریفات به
پایان میرسید .زنان و دختران طبقة اعیان و اشراف شهر با فانوس و همراه نوکرهای خود به دباغخانه میآمدند (همان،
.)204
از دیگر آئینهای مرسوم چهارشنبهسوری که بعد از برگشت از دباغخانه انجام میشد این بود که زنان هر خانواده ظرف گلی
کهنه و سیاه شدهای را آماده کرده و سپس یک دسته جاروی کهنه را داخل آتشگردان آتش میزدند .سپس روی آن اسپند
میریختند و صبر میکردند تا اسپند بهکلی دود شود و بعد آن را به تمامی نقاط خانه میبردند .در ادامه ،همة اهل خانه دور آتش
جمع شده و منتظر میماندند تا آتش خاموش شود .پس از خاموششدن آتش ،این جمله را میگفتند« :آنچه درد و بلای ماست
در این شب چهارشنبه با این برود» که منظور همان ظرف و جاروی سوخته و آتش اسپند است .در آخرین بخش از مراسم
چهارشنبهسوری ،ظرف و محتویات آن را جلوی در خانه بر زمین کوبیده و شکستههای کوزه و محتویات داخل کوزه را پخش
میکردند و چهارشنبهسوری را با نحسیهای آن بدرقه میکردند (همان.)206 ،
رسم دیگر چهارشنبهسوری فالگوش نام داشت .این رسم مخصوص خانوادههایی بود که مریضی در خانه داشتند .زنان
خانواده پشت در خانه ،خود را پنهان کرده و به سخنان عابرانی که از داخل کوچه و جلوی در خانه عبور میکردند گوش
میدادند .اگر عابران اسم خوراکی و یا غذایی را میبردند ،اهل خانه همان غذا را پخته و به مریض میدادند؛ هرچند که طبیب
آن را قدغن کرده باشد .متأسفانه رسوم چهارشنبهسوری که امروزه برگزار میشود کاملاً تغییر یافته است .در گذشته آتش
روشنکردن در داخل کوزه ،فلسفه خاص خود را داشت که امروزه فقط آتش را درحالیکه از فلسفة آن چیزی نمیدانند
روشن کرده و از روی آن میپرند.
.3عید نوروز
نوروز که نشانة آغاز فصل بهار است ،بزرگترین و مهمترین عید ایرانیها و بهویژه کُردها است .مردم کردستان از اسفندماه
به استقبال نوروز میرفتند .مادران و کدبانوهای خانه چندین روز قبل از فرارسیدن ایام نوروز ،گندم و عدس را در پارچه ریخته
و در ظرفی میگذارند و هر روز روی آن آب میپاشند تا سبز شود .افزونبر این ،دانههای کنجد را با پارچهای دور کوزة آب
بسته و آن را مرطوب نگه میدارند تا بعد از جوانهزدن تبدیل به سبزه شود .با رسیدن ایام نوروز ،مردهای خانه برای رنگکردن
تخممرغها ،رنگ فراهم کرده و بیشتر از یک تغار ( 30عدد) تخممرغ را رنگ میکنند .بچهها ،نوروزنامه درست میکردند.
