Page 4 - فصل چهارم-آداب و رسوم/ استان کردستان
P. 4
آداب و رسوم4/
.5آئین سیزدهبدر
همانند بسیاری از مراسم و آئینهایی که در کردستان برگزار میشود ،سیزدهبدر نیز مقدمات خاص خود را داشت .زمانی
که هنوز استفاده از وسایل نقلیه رواج نیافته بود ،با فرارسیدن این روز ،هرکس از اعضای خانواده بهاندازة قوت و نیروی
جسمانی که داشت مقداری از اسباب و اثاثیة لازم را با خود برداشته و به خارج از شهر و دامان طبیعت میرفتند .مردم زیاد
از شهر دور نمیشدند و معمول ًا روستاهای نزدیک شهر را بهعنوان محلی برای سپری کردن سیزدهبدر انتخاب میکردند.
برای مثال ،میعادگاه همیشگی ساکنان شهر سنندج ،روستای خوش آبوهوای َفرَجِه در حاشیه شهر بود .این قریه با بیست
خانوار در سه کیلومتری سنندج قرار داشت و دارای درختان زردآلو ،سنجد ،بید و چنار و چشمهای پرآب و جوشان بود.
البته امروزه روستای فرجه داخل بافت شهری سنندج قرار گرفته است (ایازی .)223 :1371 ،معمولاً مردم از همان سپیدهدم از
خانه خارج شده و راهی میعادگاه میشدند؛ ولی خانوادههای اعیان و اشراف بعدازظهرها به سیزدهبدر میرفتند .غذاهایی که
معمولاً در این روز پخته میشد ،چلوخورشت و بیشتر دلمه بود .اشراف و بزرگان شهر ،کباب ،شوربا و شامیکباب
میخوردند .معمول ًا چند خانواده با نواختن دهل به رقص و پاکوبی و شادی میپرداختند .جالبترین سنت روز سیزدهبدر
این بود که با پایان یافتن روز و هنگام بازگشت ،هرکسی سیزده عدد سنگ ریز (ریگ) جمع کرده و آنها را یکییکی از
پشت سر پرت میکرد .در هنگام پرتاب سنگها ،پشت سرِ خود را نگاه میکرد و زیر لب میگفت« :آنچه درد و بلای من
است ،با این سنگریزهها برود» .درواقع ،دلیل نگاه کردن به پشت سر هنگام پرتاب سنگها این بود که درد و بلاهای
شخص همراه سنگها از بدن او خارج شده و دیگر بازنگردد .با این سنت مراسم سیزدهبدر پایان یافته و مردم به خانههای
خود در داخل شهر بازمیگشتند (همان.)226 ،
امروزه بهدلیل رواج وسایل نقلیه ،مردم به باغها و مزارع روستاهای اطراف شهر میروند .رسم دیگری که در قدیم رواج
نداشت و امروزه رایج شده این است که خانوادهها سبزههای خود را که به زردی گراییده با روبانی قرمز بسته و روی اتومبیل
خود گذاشته و از شهر خارج میشوند .امروزه ،سنت پرتاب سنگ تقریباً از بین رفته و نسل امروز دربارة این سنت اغلب
اظهار بیاطلاعی میکنند.
اعیاد و مراسم مذهبی
مهمترین اعیاد مذهبی در کردستان عید فطر و عید قربان است که هر دو جایگاه خاصی در بین مردم استان دارند .مردم
در روزهای عید ،پس از نماز صبح یا قبل از آن به مساجد میروند و به خواندن نماز و قرآن میپردازند .با قرائت قرآن
توسط امام جماعت ،اعمال صورت رسمی به خود میگیرد.
پس از نماز ،نمازگزاران بهعنوان تبرک و حلالیت طلبیدن ،دست و روی همدیگر را میبوسند .حلالیت خواستن شاخصة
اصلی این اعیاد است که به «جَه ژنَه مُوارَکی» 1معروف است .این عمل که با دیدوبازدید همراه است تا نزدیک غروب ادامه
پیدا میکند (زارعی.)48 :1386 ،
. 1جشن مبارک
