Page 2 - فصل پنجم-صنایع و هنرهای دستی/ استان کردستان
P. 2
صنایع و هنرهای دستی2/
نامناسب ،بازار نسبتاً مناسبی دارد و واسطهها ،تولیدات صنعتگران آن را در بازارهای داخلی و حتی خارج از كشور به فروش
میرسانند (اداره کل میراث فرهنگی صنایعدستی و گردشگری استان کردستان.)1398 ،
صنایعدستی استان کردستان بسیار متنوع بوده و قدمتی طولانی دارند .در حال حاضر ،در نقاط شهری و روستایی استان،
عدة زیادی به تولید محصولات گوناگون دستی مشغول هستند که هم مصرف خانگی و هم ارزش تجاری دارد .صنایعدستی
استان شامل فرشبافی ،گلیمبافی ،نساجی ،نازککاری ،گیوهدوزی ،خراطی ،سوزندوزی ،قلابدوزی ،پولکدوزی و
زیورآلات محلی است که مورد اخیر در گذشته از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است .صنایعدستی استان کردستان باتوجهبه
وضعیت اقلیمی و طبیعی ،ویژگیهای منحصربهفردی دارد .در میان آثار دستی ،صنایع چوب و هنر نازککاری جایگاه
ویژهای دارند .نازککاری در قرن یازدهم هجری در استان کردستان و بهویژه در شهر سنندج جایگاه خاصی داشت و رونق
و گسترش و شکوفایی آن به عهد قاجار و دورة پهلوی بازمیگردد .نازککاران استان در زمینة ساخت تختهنرد ،شطرنج و
جعبههای آرایش و قلمدان توانایی خاصی دارند (شریفزاده.)48 :1375 ،
سفالگری سنتی ( َههوَهر َگهری)
منطقة زاگرس بهعنوان یکی از خاستگاههای اولیة تولید سفال در جهان بهحساب میآید .باتوجهبه کشف قطعات سفال
پوک با خمیرة کاه در کاوشهای باستانشناسی تپة گنجدره در هرسین کرمانشاه ،مشخص میشود که قدمت این صنعت به
حدود ده هزار سال قبل برمیگردد .تابهحال در کردستان شواهدی از تولید سفال با قدمت یادشده به دست نیامده است؛ اما
در بررسیهای اخیر باستانشناختی در یکی از قدیمیترین زیستگاههای باستانی کردستان به نام تپه آسیاب گریاشان در
سنندج ،شواهدی از سفالها ِی از شکل خارجشده با تاریخی در حدود هفت هزار سال قبل -دورة مس و سنگ – به دست
آمده است که گویا در محل تولید میشدند .بعد از دورة مسسنگی و در دورة مفرغ ،استان کردستان همانند بسیاری از مناطق
غرب و شمالغرب کشور تحت تأثیر سنت سفالگری شاخص این دوره به نام یانیق قرار گرفت که ویژگی بارز آن ،تولید
سفالهای خاکستری و سیاه داغدار بود؛ اما اوج هنر سفالگری کردستان به هزارة اول پیش از میلاد و دورة مادها و مانناها
برمیگردد که نمونة بارز آن ،سفالهای لعابدار زیبای محوطههایی مانند قلعة زیویه است.
در دورة اسلامی باز هم کردستان خاستگاه یکی از شاخصترین گونههای سفال دورة اسلامی به نام سفال گروس بود که
شهرتی جهانی داشت .هماکنون ،این سنت چندین هزارساله رو به نابودی است و شرایط امروزی جامعه ،امکان تولید ظروف
سفالین مانند ادوار گذشته را از بین برده است .بااینحال ،در روستاهای اطراف سنندج و سقز ،هنوز زنان بهطور پراکنده و
ابتدایی انواع ظروف سفالی را بدون چرخ سفالگری و بهصورت فتیلهای و نواری تولید میکنند .این ظروف بیشتر جنبة
مصرف محلی دارد و زنان آنها را در كورههای سادهای كه سوخت آن با چوب و یا فضولات حیوانی (پهن) تأمین میشود
و بهصورت چاهی در زمین حفر میشود ،حرارت داده و میپزند.
