Page 3 - فصل پنجم-صنایع و هنرهای دستی/ استان کردستان
P. 3
/3استان کردستان
نازككاری چوب
یكی از مهمترین صنایعدستی استان ،نازككاری چوب است .پایه و اساس نازككاری ،روكشكردن طرحها و نقشهای
آمادهشده از چوبهای جنگلی و خوشنقش براساس طرح ازپیشتعیینشده است .شهر سنندج از مراكز مهم نازككاری در
ایران و جهان است.
مهارت ،ظرافت و زیبایی ،ابتكار و سلیقه در نازككاری سنندج حرف اول را میزند .گرههای گردو و سنجد كه بسیار
زیبا و پرنقش هستند ،در دستان ماهر و باذوق هنرمندان سنندجی به هر صورت و شكلی كه بخواهند درمیآید .افزونبر بر
مهارت استادكاران سنندجی ،تنوع و زیبایی گرههای گردو و سنجد باعث زیبایی دوچندان این محصولات شده است.
نازككاری در سنندج حدود یك قرن و نیم سابقه دارد و به گفته استادكاران نازككار ،بنیانگذار این هنر زیبا در
سنندج استاد نعمتالله نعمتیان ،پدر مرحوم استاد حاج مجید نعمتیان بوده است .این هنر در سنندج ابتدا با وسایل ساده
و ابتدایی انجام میشده است .در آن زمان ،هنرمندان نازككار میز كار نداشتند و روی زمین نشسته و كار انجام میدادند،
تا اینكه در سال ،1342اولین میز كار را استاد عبدالحمید نعمتیان ،نوه استاد مرحوم نعمتالله به شهر سنندج آورد و از
آن زمان به بعد ،كمكم ابزارها و امكانات بیشتر شدند .این هنر در حال حاضر جنبة بازاری پیدا كرده و بیشتر صنعتگران
به ساختن تختهنرد مشغولاند و ازآنجاکه صنعتگران منبع درآمد دیگری ندارند و مواد و مصالح مصرفی بسیار گران و
نایاب است ،كسی به ساختن سایر محصولات هنری نمیپردازد.
در حال حاضر ،منبت و معرق نیز با هنر نازككاری آمیخته شده است و در بیشتر كارها ،تکههایی از منبت و معرق
دیده می شود و دلیل آن ،سفارش خریداران محصولات است؛ اما هنرمندان قدیمی و اصیل نازككار ،همان روش قبلی
را ادامه داده و كارهایی بسیار زیبا تولید میکنند و بیشتر از گرة چوب ،مخصوصاً گردو و سنجد و كیكم 1استفاده میكنند
.
محصولات تهیهشده بهدست نازككاران سنندجی ،اشیایی همچون تختهنرد ،عصا ،كیف زنانه ،رحل قرآن ،میز شطرنج،
قلمدان ،قاب عكس ،جعبة جواهرات ،جاسیگاری ،جعبة آرایش ،رویة میز ،وسایل زینتی مثل گردنبندهای ظریف ،انگشتر
و ...هستند .گفتنی است كه تختهنردهای تولیدشده در سنندج ،كیفیت بالا و تنوع بسیاری دارد و در حال حاضر بیشترین
میزان تولید كارگاهی را به خود اختصاص داده است .از اساتید برجستة نازككاری در سنندج میتوان به عبدالحمید نعمتیان،
علیاکبر بهزادیان ،رشید تقربی ،مهدی محبی و توفیق محمودی اشاره کرد.
اُرسیسازی و گرهچینی
قدیمیترین آثار بهدستآمده در كردستان ،در موزة سنندج قرار دارد .ساختمان موزه متعلق به اواخر دورة زندیه و
اوایل دوره قاجار است و ساخت آن را به زمان ملا لطفالله شیخالاسلام از والیان وقت نسبت میدهند .همینطور اُرسیها
و پنجرههای عمارت خسروآباد که به فرمان خسرو خان اردلان و در زمان حكومت او ساخته شده و پنجرههای منزل آصف
كه مربوط به اواخر دورة قاجار است ،حكایت از این دارد كه مقدمه و سرمنشأ نازككاری ،منبت ،گره و ارسیسازی از
.1کیکم یا کرکو نام یک گونه از درخت افرا است که از چوب آن در صنایع خاتم استفاده میشود.
