Page 5 - فصل پنجم-صنایع و هنرهای دستی/ استان کردستان
P. 5
/5استان کردستان
به خاطر تقاضای اهالی شهرها تولید شده است .هرچند ایران به خاطر گلیمهای سجادهای معروف نیست؛ سنندج در این
زمینه استثنا است .محراب پیازیشکل گلیمهای سجادهای كه در سنندج بافته میشود ،ممتاز است .ارزش جهانی و واقعی
گلیم سنندج را مجموعهداران در مزایدههای دهة 1950م .و 1960م .به جهان شناساندند و بالاخره در دهة 1980م .گلیم سنه
به اعتبار شایسته خود در دنیای غرب دست یافت (اداره کل میراث فرهنگی صنایعدستی و گردشگری استان کردستان.)1398 ،
فرشبافی
قالی و گلیم از مهمترین دستبافتهای منطقة کردستان محسوب میشود .طبیعت متنوع کردستان ،تأثیر چشمگیری بر
نقشها و رنگهای قالی و گلیم در این منطقه دارد .هرچند قدیمیترین قالی و گلیمهای این منطقه از میان رفته است؛
نمونههای موجود (حداقل در دورة صفوی) نشانگر اهمیت این موضوع از دیرباز هستند .برای نمونه ،یکی از طرحهای قالی
که آن را مربوط به منطقة کردستان میدانند ،طرح چهارباغ است .طرح چهارباغ و یا قالی طرح گلستان در شهرهای سنندج
و بیجار ،تا پایان دورة قاجار در قالیها نقش میشده است .این قالیها به نام قالیهای شمالغرب ایران شناخته میشوند.
فرشهای سنندج افزونبر جذابیتی خاص ،بافت ظریفی دارند و اصالت و سادگی در طرح و رنگ آنها مشهود است.
قالیچههای سنندج ،سبک کاملاً متفاوتی دارند و کمتر به قالیچههای دیگر نقاط ایران شبیه هستند .قدمت ،ظرافت و کیفیت
قالی سنندج به حدود چهار سدة پیش ،یعنی زمان تبدیل سنندج به مرکز ایالت کردستان بازمیگردد (زارعی.)76 :1381 ،
بافت متراکم و فشردة فرش بیجار از ویژگیهای شاخص آن است ،بهگونهای که نمیتوان آن را تا کرد .در مراحل اولیة
تجارت فرش ،اینگونه فرشها را لول مینامیدند .این ویژگی بیانگر استحکام بیشازحد فرش بیجار است .برای تولید این
فرش که مانند تخته محکم است ،یک پود بسیار ضخیم را افزونبر یکی دو پود نازک وارد بافت فرش میکنند .این عمل
بهصورت متناوب در تاروپود فرش تکرار میشود .با کوبیدن گرههای فرش با شانههای آهنی ،بافت فرش بسیار محکمتر
میشود.
نقش فرشهای منطقة کردستان شامل طرحهای منظم است و به نسبت ،نوع روستایی آن ،خطوط ملایمتر و نقشمایههای
طبیعیتری دارد .در این طرحها ،نقوش کلاسیک ایرانی بزرگ شده و در کنار نقشهایی که تحت تأثیر مدلهای روستایی
و قبیلهای است ،بافته میشود .فرش طرح باغی یا دار و گل از شهرستان بیجار مربوط به دورة قاجار و متعلق به امیرارسلان
آصفی است .این فرش در گنجینة موزة سنندج قرار دارد و یکی از طرحهای اصیل منطقة کردستان است که از دورة صفوی
در این منطقه مرسوم شد؛ اما بهتدریج طرحهای جدید جای آن را گرفت .این قالی دارای طرح دار و گل و متأثر از درخت
زندگی است که در بیشتر آثار هنری نقش شده است.
فرش ایلیاتی و روستایی و قالیهای بافت روستا بهدلیل استفاده از پودهای ضخیم و پشمی ،بافت سنگین و پرزهای بلند
و گوشتی دارند .ازاینرو ،آنها را در اصطلاح محلی خرسک مینامند .طرح این قالیها اغلب هندسی است و بهصورت ذهنی
باف اجرا میشوند؛ به این معنا که هر بافنده در بافت نقشهای خاص مهارت مییابد و طرح کلی آن را در ذهن خود حفظ
میکند و هربار برطبق سلیقة خود آن را میبافد (همان1386 ،ب .)73-72 :رنگ زمینة بیشترِ این قالیها تیره است و طرحها
با تضاد رنگی مشخص بر روی آنها نقش میشوند .الهام و اقتباس از طبیعت جانوری و گیاهی موجب شده است طرح قالی
