Page 9 - فصل پنجم-صنایع و هنرهای دستی/ استان کردستان
P. 9
/9استان کردستان
در نهایت ،چرمها را با رنگهای سیاه ،قرمز ،زرد و نارنجی رنگ کرده و سپس با سنگهای مخصوص ،تخته چرمها را
ساییده تا صاف و براق شده و آماده مصرف شوند (ایازی.)564 :1371 ،
در هرکارگاه دباغی حدوداً ده نفر کار میکردند .چرمهای رنگارنگ و کلفت برای ساخت کفش و چرم رویه و چرم
تیماج که نازکتر بود برای مصارف دیگر در بازار عرضه میشد .افزونبر کفش؛ ارسیدوزها ،زهابیدوزها ،1پارهدوزها و
پالاندوزها نیز از مشتریان چرم بودند .امروزه دیگر دباغخانههای قدیم وجود ندارند؛ چنانکه با درگذشت آخرین نفر از
دباغچیهای سنندج به نام کاحسن دباغ در سال ،1357بساط دباغخانه نیز از سنندج جمع شد و همة کارگاههای دباغی در
اثر ساختوسازهای جدید و بلوارکشی از میان رفتند .پس از نابودی دباغخانههای سنندج ،پارهدوزها و سمسارهای سنندج،
چرم موردنیاز خود را از تبریز یا همدان وارد میکردند (همان.)566 ،
تنها یک کارگاه تولید محصولات چرمی در سنندج فعال است .این کارگاه با نام شرکت تعاونی هنرکده ئاریز سنه فعالیت
میکند .این کارگاه نشان مرغوبیت ملی صنایعدستی را در سال 1394کسب کرد .محصولات تولیدشده در این کارگاه شامل انواع
کیف (کیف زنانه ،کیف شانی ،کیف پول ،کیف مدارک) و کمربند است .چرم لازم برای استفاده در این کارگاه از تبریز ،همدان
و تهران وارد میشود .در کارگاه ،عملیات شابلونگذاری ،آستردوزی و نصب زیپ و دکمه و قلاببافی انجام میگیرد .وسایل و
ابزارآلات کار ،دستی و شامل قیچی ،تیز ُبر و لوازمی از این قبیل است (تحقیقات شخصی نگارندگان.)1396 ،
آجرتراشی
مصالح عمدة ساختمانی در بخشهای شرقی و غربی کردستان بهترتیب از خشت ،گل و سنگ است؛ اما برای ساخت
برخی ساختمانها از آجر نیز استفاده شده است .شهر سنندج در طول چهار سدة گذشته بهدلیل تولید آجرهای تزئینی و
نقشدار در کانون توجه بوده است .قدیمیترین نمونههای هنر آجرکاری و نماسازی در داخل و خارج ساختمان در این
استان ،مربوط به دوران صفویه است؛ هرچند در مقبرة امامزاده عقیل در یاسوکند بیجار ،جفتکاری آجرنمای بنا و طاق و
فیلپوش (سهکنج) ،بهشکل طرحهای مربوط به دورة سلجوقیان به کار رفته است .طرح آجرکاری نمای آرامگاه امامزاده
عقیل ،با آجرکاری نمای برجهای خرقان در شهرستان آوج استان قزوین مقایسه میشود .این طرحها بهصورت گرهچینی
برجسته و طرحهای چلیپایی بههمپیوسته در نمای بیرونی نمود یافته است.
آجرتراشی در شهرهای استان کردستان ،از دورة صفوی به بعد مرسوم و متداول شد؛ هرچند این شیوة کار در آغاز در
بناهای مذهبی و یادمانی انجام میشد ،بااینحال بهتدریج در نمای بیرونی خانهها نیز به کار گرفته شد .این روند در آغاز
فقط با طرح آجرکاری اجرا میشد؛ اما بهتدریج آجرتراشی در نماکاری جایگاهی خاص یافت .آجرکاری در شهر سنندج
مربوط به دورة قاجار و اوایل دورة پهلوی است .استادکاران سنندجی ،مهارت ویژهای در طرحهای متنوع نمای ساختمانها
و نمای بیرونی خانههای قدیمی از خود نشان دادهاند .این شیوة آجرکاری در نمای سردر خانهها و بناها ،زیبایی خیرهکنندهای
داشته است ،چنانکه نمونههای آن در بناهای شاخصی همچون عمارت احمدزاده ،سردر اشرف نظام ،سردر منزل فهیم و
.1کسی که روی لباس ملیله یا رشتههای مختلف با رنگهای مختلف میدوزد.
