Page 25 - فصل هفتم-اماکن مذهبی و آئینی/ استان کردستان
P. 25
/25استان کردستان
بقعة بابا گُرگُر (امامزاده سید جلالالدین)
این بقعه در روستایی به همین نام در شهرستان قروه واقع شده است .این بنا به نام امامزاده سید جلالالدین موسیالرضا
(ع) و بابا ُگرگُر نیز مشهور است .مقبرة بابا گرگر بر روی صخرة سنگی که حاصل از آبها و گازهای معدنی است ،ساخته
شده است .ورودی بنا بهصورت دیوارچینی متشکل از خشت و قلوهسنگ است و پوشش چوبی دارد .همچنین اتاق مقبره،
گنبدی شلجمی 1دارد .در ساخت گنبد این بنا از سنگهای لاشهای محلی استفاده شده که بر روی پایههای خشتی و سنگی
مستقر هستند .بقعة باباگرگر تزئینات خاصی ندارد و در دهة 1370ازطرف ادارة اوقاف شهرستان قروه بازسازی شده و
تغییراتی مانند ساخت سکوبندی در آن ایجاد شده است (همان.)183 ،
ایجاد این آرامگاه در چنین مکانی بیارتباط با آئینهای ایران باستان در پیوند با نیایش آب نیست .تاریخ دقیق ساخت بقعه
مشخص نیست؛ ولی به نظر میرسد این بنا را معماران محلی ،پیش از دورة قاجار ساخته باشند .این مکان بهعلت وجود چشمههای
جوشان گوگردی از پیش از اسلام دارای اهمیت بود (همان .)103 :1381 ،در محلی که این بنا واقع شده ،چشمههای آهکساز
برجستگیهای بسیاری را بهوجود آورده است که مشهورترین آنها «اژدها» نام دارد .این پدیده حدود ًا سیصد متر طول ،پنج متر
ارتفاع و پهنایی بین چهار تا هفت متر دارد .مردم منطقه دربارة این سنگ که بهشکل اژدها است ،افسانههایی نقل میکنند (همان،
.)183 :1392
آرامگاه شیدای نازار
این بنا در بلندترین نقطة کوه شیدا واقع در شمالشرقی روستای ظفرآباد از توابع شهرستان دهگلان قرار دارد که از
هرسو مشاهده میشود .موقعیت این بنا از هر نظر اهمیت دارد؛ ازجمله اینکه بر بالای کوهی واقع است که بقایای گدازههای
آتشفشانی در پیرامون آن دیده میشود.
در کتاب تحفة ناصری دربارة این آرامگاه چنین آمده است« :در این بنا سبحانورودیخان ،جد اماناللهخان بزرگ ،والی
کردستان ،معاصر نادر افشار مدفون است ».این مقبره را شیدا یا شیدای نازار میگویند و یادآور بناهای پیش از اسلام و
بهصورت چهارطاقی است که مرمت آن احتمال ًا در سال 1167ه.ق همزمان با تدفین سبحانورودیخان انجام گرفته است
(سنندجی202 :1366 ،؛ وقایعنگار کردستانی .)74 :1379 ،نکتة مهم دربارة این مقبره آن است که مستوره اردلان هم در کتاب خود
به آن اشاره داشته و ازآنجا بهعنوان مدفن شهدا یاد کرده است (اردلان2005 ،م .)73 :.بنابراین ،به نظر میرسد این بنا متعلق به
پیش از اسلام باشد که در دورة اسلامی به مدفن بزرگان و مشاهیر ازجمله والی اردلان بدل شده است.
آرامگاه شیدای نازار بر روی یک سکوی سنگی بنا شده است .ارتفاع آن در حدود نه متر است و نقشهای مربعشکل دارد.
افزونبر آن با گنبدی شلجمی و قوس تیزهدار پوشیده شده است .مدخل ورودی آرامگاه در ضلع شرقی است و طاقنماهایی در
دیوارههای داخلی آن تعبیه شده است .پی این بنا از سنگ و دیوارهایش از آجرهای قرمزرنگ به ابعاد 22×22×5سانتیمتر
است .طاقنماهای آن با قوسهای شبیه به قوسهای تیزهدار دورة سلجوقی -ایلخانی ساخته شده است .با آنکه تاریخ احداث این
بنا بهطور دقیق مشخص نیست؛ به نظر میرسد بتوان آن را با بناهای دورة سلجوقی و ایلخانی مقایسه کرد .در کل ،آرامگاه شیدای
( .1ریاضی) سهمی :منحنیای که از تقاطع مخروط قائم دوار با صفحهای موازی با یکی از یالهای مخروط حاصل میشود.
