Page 11 - فصل هشتم-مفاخر و مشاهیر/ استان کردستان
P. 11
/ 11استان کردستان
بهرة دوم :علمای دینی ،عارفان و صوفیان
بیسارانی (کاتبالاسرار) ،ملا حامد
ملا حامد بیسارانی متولد 1230ه.ق در قریة بیساران از روستاهای ژاورود سنندج است .ملا حامد پس از اتمام
تحصیلات مقدماتی ،عازم سنندج شد .در سن بیست سالگی پس از آشنایی با حاج محمدصدیق سنندجی که از مریدان
طریقة نقشبندی بود ،این طریقه را اخذ کرد و به سیروسلوک پرداخت .پس از مرگ حاج محمدصدیق سنندجی به سال
1251ه.ق برای ادامة تحصیلات به عراق رفت و در آنجا مفتخر به مصاحبت با شیخ عثمان سراجالدین شد و با طریقة
نقشبندی تجدید عهد کرد .البته دیری نپایید که دوباره به سنندج بازگشت .ملا حامد بار دیگر با دست کشیدن از همة
کارهای دیگر ،در کنج خانقاه شیخ عثمان سراجالدین به سیر و سلوک پرداخت .شیخ سراجالدین با دیدن این احوال او
را منشی مخصوص خود کرد و خلعت خلافت بر وی پوشاند .از ملا حامد آثار و تألیفاتی نیز به یادگار مانده است.
ازجملة این آثار میتوان به شرحی بر مثنوی مولانا جلالالدین رومی ،ریاضالمشتاقین و شرحی بر منظومة گلشن راز
و شرحی بر منظومة ابن رسلان اشاره کرد (روحانی ،1390 ،ج.)466 :1 .
پیرشالیار
دین رایج اورامان در پیش از اسلام ،آیین زرتشت بود که با ورود اسلام مردمان منطقه بر عقیدة باستانی خود باقی بودند.
پیرشالیار یکی از مغان و رهبران دینی آیین زرتشت در اورامان بود .وی مغی دانا و دارای کتاب نظمی با نام مارفهتو
پیرشالیار (معرفت پیرشالیار) به لهجة کردی اورامی 1است .مضمون این کتاب ،امثال و حکم و پند و اندرز و ذکر نکاتی از
آداب و رسوم آیین باستان است .نسخة این کتاب بسیار کمیاب است و فقط عبارات و ابیاتی از آن را برخی از مردم منطقه
از حفظ داشته و گاهی به کار میبرند .به نظر میرسد که پیرشالیار در اواخر زندگی خود به دین اسلام گروید و سعی در
آشنایی مردم منطقه با دین اسلام داشت (همانجا) .البته بعد از وی روحانی دیگری به نام پیرشالیار دوم در منطقة اورامان
ظهور میکند که مسلمان بود .او به رواج دین اسلام در چند سال اولیة اسلام در اورامان پرداخت (همان ،ج.)47 :1 .
تختی سنندجی ،شیخ محمدسعید
حاج شیخ محمد متولد سال 1152ه.ق و از رجال معروف خاندان مردوخی بود که در علوم فقه و اصول ،متبحر و در
فلسفه و کلام و ریاضی ،استاد زمانة خود بود .اماناللهخان اول (والی اردلان) مدرسة دارالاحسان سنندج را برای تدریس
وی و برادرش شیخ محمدقسیم در سال 1227ه.ق بنا کرد .پسران حاج شیخ محمد به نامهای شیخ عبدالقادر مهاجر،
.1لهجه اورامی -شمال غربی ایران -از قدیمیترین لهجههای زبان کردی است .این کلمه از کلمة اورمان یا هورامان مشتق شده است .برای آشنایی
بیشتر با زبان پهلوی ،زبان کردی اورامی یک منبع بسیار مهم است .زبان کردی هورامی برای سدههای طولانی زبان ادبی غالب در کردستان ،کرمانشاه،
ایلام و بخشهایی از کردستان عراق بوده است و بسیاری از شاعران کرد ،اشعار خود را به این زبان سرودهاند.
