Page 10 - فصل هشتم-مفاخر و مشاهیر/ استان کردستان

‫مفاخر و مشاهیر‪10/‬‬

‫گشکی‪ ،‬فرجاللهخان‬
‫فرجاللهخان گشکی ملقب به زرقام سلطان‪ ،‬فرزند ارشد فتحالله بیگ گشکی بود‪ .‬گشکی از طوایف مقتدر و صاحبنام در‬
‫دشت کامیاران هستند‪ .‬مورخین این طایفه را از طوایف لر هفتلنگ‪ 1‬محال بختیاری میدانند که تندباد حوادث آنها را به‬
‫کردستان رساند و بهمرور در دشت کامیاران ساکن شدند‪ .‬شواهد و قراین نشان از آن دارد که این طایفه در اوایل دوران‬
‫قاجار‪ ،‬تحت حمایت والیان وقت اردلان به دشت کامیاران وارد و سکونت اختیار کردند‪ .‬شخصیت معروف این طایفه در‬
‫عصر مشروطیت‪ ،‬فرجاللهخان گشکی بود‪ .‬مردی جسور‪ ،‬نترس و جنگجو که همواره در مقابل ایلات مقتدر همسایه ازجمله‬
‫کلیایی و همهوند در خاک کرمانشاهان سر تعظیم فرود نیاورد و چندین فرزندش را در این راه از دست داد‪ .‬سوء تبلیغات‬
‫سالارالدوله در جریان مشروطیت که یکی از مخالفان سرسخت مشروطه در ایران بود‪ ،‬توانست چند صباحی در کردستان و‬
‫دشت کامیاران ایلات و رجال معروف را به خویش جلب کند و فرجاللهخان نیز ازجمله رجالی بود که به صف مستبدین‬
‫پیوست و علیه مشروطه به پا خاست‪ .‬فرجاللهخان بهعنوان رئیس طایفة گشکی‪ ،‬بیدرنگ با شاهزاده اعلام همبستگی و‬
‫وفاداری کرد و قوای گشکی به فرمان وی و به ریاست دو تن از پسرانش به نامهای عزیزبیگ و سعیدبیگ به اردوی‬
‫شاهزاده پیوستند‪ .‬بهمحض ورود‪ ،‬ازسوی شاهزاده به القاب فرجاللهخان زرقام سلطان‪ ،‬عزیزبیگ فتحالسلطان و سعیدبیگ‬

‫ضرغاملشکر مفتخر شدند‪ .‬او در محرم سال ‪1339‬ه‪.‬ق‪ ،‬در روستای توبرهریز وفات یافت (علیخانی‪.)105-70 :1393 ،‬‬

‫والی‪ ،‬اماناللهخان‬
‫در تاریخ ‪ 1214‬ه‪.‬ق اماناللهخان اردلان از جانب فتحعلی شاه قاجار به لقب والیگری و حکمرانی کردستان رسید‪ .‬اماناللهخان‬
‫که به اماناللهخان بزرگ نیز مشهور بود‪ ،‬طبعی بلند و همتی ارجمند داشت‪ .‬بیشتر اوقات زندگی اماناللهخان صرف تجهیز ارتش‬
‫و تنظیمات نظام و آبادی مملکت شد‪ .‬بیشترین ساختوسازهای شهر سنندج و در کل کردستان‪ ،‬در دورة اماناللهخان والی انجام‬
‫شد‪ .‬کردستان در دورة وی رونقی تازه و شکوهی بینظیر یافت‪ .‬عمارت اندرونی قلعة حکومتی‪ ،‬حیاط گلستان‪ ،‬تالار دلگشا‪،‬‬
‫مسجد دارالاحسان‪ ،‬چمن کانی شفا‪ ،‬باغ و عمارت خسروآباد‪ ،‬قلعه‪ ،‬عمارت‪ ،‬حمام و بازار قصلان‪ ،‬باغ و قصر حسنآباد‪ ،‬عمارت‬
‫پشت مسجد دارالاحسان‪ ،‬عمارت سرهنگخان‪ ،‬میدان جلو دروازه حکومتی‪ ،‬اکثر عمارتهای عالیه شهر سنهدژ‪ ،‬مساجد‪ ،‬حمام‬
‫و بازار و باغات آن از یادگارهای دوران اوست‪ .‬اماناللهخان به مدت ‪ 27‬سال حاکم سنندج بود و در طول این ایام‪ ،‬ساخت‬

‫وسازهای بسیار انجام داد و سرانجام در اوایل زمستان سال ‪ 1240‬ه‪.‬ق دار فانی را وداع گفت (مردوخ‪.)342 :1395 ،‬‬
‫افزونبر خاندان اردلان که بیشک مهمترین خاندان حکومتی کردستان بودند‪ ،‬رجال مذهبی و روحانیونی نیز بودند که‬
‫تعدادی از آنها‪ ،‬بهویژه پس از اتمام حاکمیت اردلانها از نفوذ و قدرت زیادی برخوردار شدند؛ بهطوریکه حاکمان محلی‬
‫تحت نفوذ و قدرت آنها بودند‪ .‬در ادامه به شرح حال چندین نفر از پرنفوذترین این رجال و روحانیون سیاسی پرداخته‬

‫میشود‪.‬‬

‫‪ .1‬هفتلنگ یکی از شاخههای مهم ایل بزرگ بختیاری است‪ .‬هفتلنگ بختیاری به چهار طایفه تقسیم میشود‪ .1 :‬دورکی ‪ .2‬دینارونی ‪ .3‬بابادی ‪.4‬‬
‫بختیاروند‪.‬‬