Page 122 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کهکیلویه و بویراحمد

‫تاریخ‪،‬فرهنگوهنراستانکهگیلویهوبویراحمد‬

‫نوسنگی در این استان نقش اساسی داشته است‪ .‬جوامع انسانی‪ ،‬طی یک دورة چند هزارساله‪،‬‬
‫از اواخر دوره پلیئستوسن‪ 1‬تا اوایل دوره هولوسن‪ ،2‬توانستند شیوة معیشتی خود را که مبتنی‬
‫بر شکارگری و گردآوری خوراک بود به کشاورزی و ی ‌کجانشینی تغییر دهند‪ .‬مه ‌مترین‬
‫محوط ‌ههای شناسای ‌یشده در استان از دورة نوسنگیعبار ‌تاند از‪ُ :‬تل بَردی‪ ،‬تپة ب ‌یبی زلیخایی‪،‬‬
‫تِل گند ‌مکش‪ ،‬تل کوچک و تل شوولی و‪( ...‬آزادی‪)1397 ،‬؛ همچنین ادامة استقراره در هزارة‬
‫سوم پیش از میلاد ب ‌هخصوص در محوط ‌ههای باستانی تپه ده گچساران و نیز تپة معروف تل‬

‫خسرو در نزدیکی یاسوج‪ ،‬مرکز کنونی استان‪ ،‬بااهمیت هستند (آزادی‪.)317-309 :1397 ،‬‬
‫در دوران ایلامی‪ ،‬محدودة کنونی استان‪ ،‬جزئی از انزان شرقی بوده است‪ .‬از این دوره‪،‬‬
‫آثار متعددی مانند گورستان چال‌شاهین در روستای لما از توابع شهرستان دنا یافت شد که به‬
‫هزارة اول پیش از میلاد تعلق دارد (موچشی و جعفری‪ )106 -95 :1394 ،‬با ظهور پارس‌ها‪،‬‬
‫این نواحی بیشتر از پیش درخور توجه شده است‪ .‬امپراتوری هخامنشی دارای ‪ 23‬ساتراپ‬
‫بوده و کهگیلویه و بویراحمد بخشی از ساتراپ پارس‪ ،‬به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ساتراپ‌ها‬
‫محسوب م ‌ی‌شده است‪ .‬پایه‌های پل هخامنشی در کنار شهر پاتاوه و ‌پایتخت شاه‌نشین و‬
‫حماسة ملی آریو برزن که به این منطقه نسبت داده شده‪ ،‬بر این اساس است‪ .‬نقش ارتباطی‬
‫این منطقه از زمان هخامنشیان بر همگان آشکار است و بر اساس متون تاریخی‪ ،‬اسکندر‬
‫در یورش به سرزمین پارس از گذرگاه مهمی به نام دربند پارس از این منطقه گذر کرده‬
‫است (پیرنیا‪120 :1385 ،‬؛ حقیقت‪ )322-8 :1385 ،‬که برخی منطقة آن را در تنگ تکاب‬

‫کهگیلویه و بویراحمد دانست ‌هاند (یغمایی‪227 :1373 ،‬؛ حقیقت‪.)322 :1387 ،‬‬
‫ازمیا ‌نرفتنتوانهخامنشیانودگرگونیساختارقدرتدرخاورنزدیکباستانوپسازمرگ‬
‫اسکندر منجر به پیدایش دول ‌تهای مستقل و نیم ‌همستقل شد‪ .‬الیمایی‪ ،‬یکی از این حکوم ‌تهای‬
‫محلی بود که در روزگار اشکانی پدیدار شد‪ .‬الیمای ‌یها بر عرصة وسیعی‪ ،‬شامل محدودة کنونی‬
‫استا ‌نهایخوزستان‪،‬چهارمحالوبختیاری‪،‬کهگیلویهوبویراحمد‪،‬لرستانوایلامحاکمیتداشتند‪.‬‬
‫نقوش برجستة تنگ سروک یا تنگ سولک در شهرستان بهمئی‪ ،‬از مه ‌مترین محوط ‌ههای باستانی‬
‫این دوره است که بر اساس آن‪ ،‬والتر هنینگ‪ ،3‬ایرا ‌نشناس‪ ،‬به اسامی ده پادشاه الیمایی با نا ‌مهایی‬

‫‪1. Pleistocene‬‬
‫‪2. Holocene‬‬
‫‪3. Walter Bruno Henning‬‬

‫‪120‬‬