Page 165 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کهکیلویه و بویراحمد
P. 165
تأملیبر جایگاهتاریخی-جغرافیاییایلاتکهگیلویهدردورۀ قاجار...
.1مقدمه
فار سنامة ناصری ،نوشتة میرزاحسن حسین یفسایی از منابع معتبر و مستند تاریخی
دورة قاجاریه محسوب م یشود .این منبع تاریخی در دو گفتار ،گزارش جامعی از تاریخ و
جغرافیای فارس از بدو ورود اسلام تا اوایل قرن چهاردهم هجری قمری ارائه م یدهد .مؤلف
از سادات دشتک فارس که در سال 1289ق .به تشویق ظ لالسلطان ،نقشة فارس را ترسیم و
در سال 1293ق .به دستور معتمدالدوله فرهادمیرزا ،نقشه را تکمیل کرده و به پادشاه وقت،
ناصرالدی نشاه ،تقدیم کرده است .ناصرالدی نشاه قاجار سه سال بعد در سال 1296ق .طی فرمانی
به معتمدالدوله فرهادمیرزا ،دستور تکمیل نقشة تاریخی و جغرافیایی فارس را در قالب یک
نوشتة تاریخی و جغرافیایی فارس صادر کرد و این اثر تاریخی فار سنامة ناصری نامیده شد
(خیراندیش .)13 :1379 ،در فار سنامه ،آگاه یهای ارزشمندی دربارة تاریخ و جغرافیای فارس
بزرگ و ب هویژه تاریخ و جغرافیای کهگیلویه ذکر شده که دانستن یهای تاریخی دربارة آن بسیار
اندک بوده است .مؤلف این کتاب ،اطلاعات سودمندی دربارة تاریخچة سیاسی ایلات مسکون
و جغرافیای کهگیلویه که بخشی از فارس بزرگ بوده ،گزارش کرده است .ب هرغم اطلاعات
ارزشمند دربارة تاریخ کهگیلویه ،اما نوشته وی قابل نقد و ارزیابی است؛ تفسیر اشتباه وی
دربارة وج هتسمیة کهگیلویه یا مبنای تقسی مبندی تأم لبرانگیز ایلات کهگیلویه و ذکر برخی
نظرات دربارة پیشینة ایلات کهگیلویه نیاز به بررسی و تأمل دارد .میرزاحسن حسین یفسایی
در فار سنامة ناصری ،ایلات کهگیلویه را به سه ایل آقاجری ،باوی و ایل جاکی تقسیم کرده و
ایل جاکی را نیز به دو دستة چهاربنیچه و لیراوی تقسیم کرده است که دستة چهاربنیچه را شامل
ایلات بویراحمد ،چرام ،دشم نزیاری و نوئی و دستة دوم لیراوی (کوه و دشت) را شامل ایلات
طیبی و بهمئی بیان م یکند .این مقاله با ذکر مطالب مندرج در فار سنامة ناصری با مدد از برخی
متون تاریخی به جایگاه تاریخی ایلات کهگیلویه در دورة قاجاریه م یپردازد.
این پژوهش به‌منظور معرفی و شناسایی مجموعة ایلات و طوایف ساکن در استان
کهگیلویه و بویراحمد در عصر قاجار و تأمل بر جایگاه تاریخی -جغرافیایی ایلات این منطقه،
انجام شده است .همچنین منوگرافی موجزی که دربارة ایلات ساکن در کهگیلویه و بویراحمد
عصر قاجار در کتاب فارس‌نامة ناصری میرزاحسن حسینی‌فسایی آمده است ،می‌تواند در بُعد
هویتی و مباحث مردم‌شناسی این ولایت سودمند باشد و بومیان کهگیلویه و بویراحمد کنونی
با گذشتة قومی خویش آشنا شوند.
163
