Page 168 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کهکیلویه و بویراحمد
P. 168
تاریخ،فرهنگوهنراستانکهگیلویهوبویراحمد
.۳تقسیم‌بندی ایلات و محدودة جغرافیایی کهگیلویه
روشن نیست که فسایی بر چه مبنایی ایلات کهگیلویه را سه ایل آقاجری ،باوی و جاکی دانسته
است(حسین یفسایی.)2/1479:1378،آگاه یهاودانستن یهایفساییازتاریخوجغرافیایفارس
بر مبنای مطالعات ،مشاهدات و مصاحب هها بوده است (خیراندیش .)16 :1379 ،هرچند تاریخچة
سیاسی ایلات کهگیلویه ب هطور مختصر و موجز گزارش شده است ،اما مهم و ارزشمند است؛ زیرا
که برخی مطالب مضبوط در دیگر منابع یافت نم یشود .تقسی مبندی ایلات کهگیلویه به سه شاخه
درفار سنامهتأم لبرانگیزاست،چنا نکهبرخیمنابعتاریخیقبلازنگارشفار سنامةناصری،ایل
کهگیلویه را شامل باوی ،بویراحمد ،نویی ،طیبی و بهمئی ذکر م یکند (دوبد ،)17۸-17۶:1371،یا
در سفرنامة ممسنی از میرزافتاح گر مرودی به بویراحمد ،بابویی (=باوی) ،نویی ،بهمئی ،چرامی و
طیبی ب هعنوان ایلات کهگیلویه نام م یبرد (گر مرودی.)1۶۲-1۴۶:1370،
محمدجعفر خورموجی از دیگر مورخان دورة قاجاری است که به اسامی ایلات کهگیلویه
اشاره دارد و ایلات کهگیلویه را شامل «باوی ،بویراحمد ،نویی ،طیبی ،بهمئی ،چروم ،آقاجری،
شیرعلی ،یوسفی ،شهرویی و دشمن‌زیاری» ذکر می‌کند (خورموجی ،1380الف .)103 :فسایی
ایلات مسکون در کهگیلویه را سه ایل آقاجری ،باوی و جاکی نام م یبرد و ایل جاکی را به دو
شعبة چهاربنیچه و لیراوی تقسیم می‌کند که چهاربنیچه ،بویراحمد ،چرام ،دشم نزیاری و نوئی
را شامل م یشود و لیراوی به دو قسمت؛ لیراوی‌کوه که بهمئی ،شیرعلی ،طیبی و یوسفی را در
بر می‌گیرد و لیراوی‌دشت که بندر دیلم را مرکز این ناحیه بیان م یکند (حسینی‌فسایی:1378 ،
.)2/1479امروزه ایلات ساکن در استان کهگیلویه و بویراحمد مشتمل بر شش ایل هستند که
عبارت‌اند از :بویراحمد ،باوی ،بهمئی ،طیبی ،چرام و دشم نزیاری.
محدودة جغرافیایی کهگیلویه در دورة قاجاریه ،وسیع‌تر از جغرافیای کنونی آن است که
مؤلف فار سنامة ناصری ،طول و عرض محدودة جغرافیایی کهگیلویه را ای نچنین م ینویسد
که :درازای آن از « ُتل خسروی بویراحمد» تا ناحیة «لیراوی‌دشت» و پهنای آن از قریه
«اَناباشت و باوی» تا قریة «ابوالفارس حومة بهبهان» را شامل می‌شود (همان.)2/1467 ،
کری مخان زند ناحیة کهگیلویه را دو قسمت کرده است و قسمت مشرقی و شمالی آن ،که
وسی عتر و کوهستانی بوده را «کهگیلویه و پشت‌کوه» و قسمت جنوبی و مغربی آن را «زیرکوه
و بهبهان» نام‌گذاری کرده است .پشت‌کوه در اصل شامل سه ناحیة بلادشاپور ،ناحیة ُتل
خسروی و ناحیة َرون بود و زیرکوه شامل پنج ناحیة باشت ،حومة بهبهان ،زیدون ،کوه َمره
166
