Page 173 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کهکیلویه و بویراحمد
P. 173
تأملیبر جایگاهتاریخی-جغرافیاییایلاتکهگیلویهدردورۀ قاجار...
.4-3ناحیة دشم نزیاری
محققان ،روایات متفاوتی دربارة پیشینه و وجه‌تسمیة دشمن‌زیاری کهگیلویه آورده‌اند،
برخی پیشینه و وجه‌تسمیة آن را مربوط به قرن چهارم و دشمن‌زیار کاکویی می‌دانند .روشن
نیست چه زمانی بخشی از دشمن‌زیاری در منطقة ممسنی ،سکونت گزیده‌اند .سندی متعلق
به کلانتر دشمن‌زیاری هم‌زمان با دورة شاه‌عباس دوم صفوی در دست است که کلانتر
دشمن‌زیاری به نام کی‌ملک‌احمد ،قدرت سیاسی و ثروت خویش را به فرزندش به نام
کی‌عبدالرضا با حضور سران ایلات و طوایف کهگیلویه انتقال داده است (صفی‌نژاد:1377 ،
.)۶۰۵-2/494خورموجی ،مورخ عصر ناصری ،دشمن‌زیاری را یکی از ایلات کهگیلویه نام
می‌برد (خورموجی (الف) .)93 :1380 ،باوجود اینکه ،فسایی اطلاعات جغرافیایی و تاریخی
دربارة ناحیة دشمن‌زیاری ضبط کرده است ،محدودة جغرافیایی ناحیة دشمن‌زیاری را چنین
نوشته است:
«ناحیة دشم نزیاری از چهاربنیچه و از ایل جاکی کهگیلویه م یباشد ،ایل
دشم نزیاری ،چندین محل از ناحیة بلادشاپور و ناحیة رون کهگیلویه را تصاحب
کرده است .این ناحیه در شمال و مشرق بهبهان واقع شده و قصبة این ناحیه ،قلعة
ُگل است( »...حسین یفسایی)2/1487 :1378 ،؛
در ادامة حدود جغرافیایی به معرفی طوایف و کلانتران دشمن‌زیاری اشاره کرده است
و می‌نویسد:
«دشمن‌زیاری کهگیلویه دو قسمت شده است :الیاسی و گشتاسی .هر یک
از این قسمت‌ها به تیره‌های مختلفی تقسیم شده‌اند ،مانند شاخة الیاسی که
از تیره‌هایی چون باور دیناری ،بویری ،سلطانی ،سودیناری ،شیرمحمدی
و قلندری به شمار می‌رود؛ اما تیرة میراحمدی از گشتاسی است و کلانتری
دشمن‌زیاری در قدیم از تیرة شیرمحمدی بود و در زمان نادرشاه ،افشارخان
گشتاسی ،کلانتر دشمن‌زیاری و ضابط تمام چهاربنیچه جاکی کهگیلویه بود.
بعد از وفات محمدخان گشتاسی ،فریدو نخان الیاسی ،کلانتر دشم نزیاری شد
و بعد از فریدو نخان ،پسرش جمشیدخان و بعد از او پسرش ،رست مخان به
کلانتری رسید و ناحیة دشمن‌زیاری شامل ده قریه م یباشد» (همان.)2/1487 ،
171
