Page 171 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کهکیلویه و بویراحمد
P. 171
تأملیبر جایگاهتاریخی-جغرافیاییایلاتکهگیلویهدردورۀ قاجار...
ناحیة کهگیلویه به شیراز کوچانده شدند که روایات محلی کوچ ده‌بزرگ یها را به شیراز مربوط
به دورة نادرشاه افشار بیان م یکنند.
.2-3ناحیة بویراحمد
ایل بویراحمد از دورة قاجار به مهم‌ترین و تأثیرگذارترین ایل در معادلات سیاسی بلوک
کهگیلویه مبدل شد ،که توانست از دورة قاجاریه به بعد قدرت بلامنازع سیاسی و ایلی در این
منطقه شود و بسیاری از مناطق کهگیلویه و بویراحمد کنونی را به حوزة سیاسی و ایلی خود
ضمیمه کند .حضور طوایف ایل بویراحمد در چرام ،کهگیلویه ،گچساران ،باشت و ممسنی
را علاوه‌بر شرایط زیست ایلی آن ،که مبتنی بر کوچندگی بود به قدرت سیاسی و نظامی
آنها مرتبط دانست .درهرحال ،فسایی مؤلف فارس‌نامة ناصری ،اطلاعاتی دربارة تاریخ و
جغرافیای ناحیة بویراحمد ارائه داده است .ب هرغم اطلاعات مفید آن ،دربارة وجه‌تسمیة ایل
بویراحمد که تا به امروز محققان و تاری خپژوهان نتوانستند نظر واحدی مطرح کنند ،اطلاعاتی
ارائه نداده است .در تقسیم‌بندی ایلات بلوک کهگیلویه ،بویراحمد را زیرمجموعة ایل جاکی
از چهاربنیچه ذکر م یکند و می‌نویسد:
«ایل بویراحمد شاخه‌ای از چهاربنیچه از ایل جاکی کهگیلویه م یباشد .توانسته‌اند ناحیة تل
خسروی و چند محل از ناحیة بلادشاپور و ناحیة رون را متصرف شده ،تمامی آنها به ناحیة
بویراحمد مشهور گشته است» (حسینی‌فسایی .)2/1481 :1378 ،ایل بویراحمد نزدیک به دو
هزار خانوار دارد و تیر‌ههای آن بر این قرار است :آقائی ،اردشیری ،اولاد میرزاعلی ،باباملکی،
باد‌هلونی ،باتولی ،برآفتابی ،تاس‌احمدی ،تامرادی ،جلیل خلیلیَ ،سرکوهک ،شیخ‌ممو ،عباسی،
گودرزی ،نگین‌تاجی و مشهدی .کلانتر ایل بویراحمد از تیرة اردشیری بود و در زمان سلاطین
زند ،هاد یخان به کلانتری ایل بویراحمد و ضابطی طوایف چهاربنیچه انتخاب شد و بعد از
وفات او ،پسرش محمدطاهرخان کلانتر شد ب هطوری که گفته شد در سال 1217ق .صادق‌خان
آقای قاجار او را کور نمود .از اقدامات مهم زمانة کلانتری او تقسیم بویراحمد بود .درای نباره
مؤلف فار سنامه می‌نویسد« :آنچه را از بلاد شاپور [در] تصاحب داشت به علی‌محمدخان،
پسر بزرگ‌تر خود واگذاشت و آنچه را از ناحیة تل خسروی و ناحیة رون متصرف بود به
عبدالله‌خان و خداکرم‌خان ،پسران کوچک‌تر خود سپرد و با این شرط که پسران خویش در
حوزة قلمرو کلانتریشان مداخله ننمایند و سپس قلمروی علی‌محمدخان را بویراحمد گرمسیر
و قلمرو عبدالله‌خان و خداکرم‌خان را بویراحمد سرحدی گفت .بعد از وفات عبدالله‌خان ،برادر
169
