Page 171 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کهکیلویه و بویراحمد
P. 171

‫تأملیبر جایگاهتاریخی‪-‬جغرافیاییایلاتکهگیلویهدردورۀ قاجار‪...‬‬

‫ناحیة کهگیلویه به شیراز کوچانده شدند که روایات محلی کوچ ده‌بزرگ ‌یها را به شیراز مربوط‬
                                                 ‫به دورة نادرشاه افشار بیان م ‌یکنند‪.‬‬
                                                           ‫‪ .2-3‬ناحیة بویراحمد‬

‫ایل بویراحمد از دورة قاجار به مهم‌ترین و تأثیرگذارترین ایل در معادلات سیاسی بلوک‬
‫کهگیلویه مبدل شد‪ ،‬که توانست از دورة قاجاریه به بعد قدرت بلامنازع سیاسی و ایلی در این‬
‫منطقه شود و بسیاری از مناطق کهگیلویه و بویراحمد کنونی را به حوزة سیاسی و ایلی خود‬
‫ضمیمه کند‪ .‬حضور طوایف ایل بویراحمد در چرام‪ ،‬کهگیلویه‪ ،‬گچساران‪ ،‬باشت و ممسنی‬
‫را علاوه‌بر شرایط زیست ایلی آن‪ ،‬که مبتنی بر کوچندگی بود به قدرت سیاسی و نظامی‬
‫آنها مرتبط دانست‪ .‬درهرحال‪ ،‬فسایی مؤلف فارس‌نامة ناصری‪ ،‬اطلاعاتی دربارة تاریخ و‬
‫جغرافیای ناحیة بویراحمد ارائه داده است‪ .‬ب ‌هرغم اطلاعات مفید آن‪ ،‬دربارة وجه‌تسمیة ایل‬
‫بویراحمد که تا به امروز محققان و تاری ‌خپژوهان نتوانستند نظر واحدی مطرح کنند‪ ،‬اطلاعاتی‬
‫ارائه نداده است‪ .‬در تقسیم‌بندی ایلات بلوک کهگیلویه‪ ،‬بویراحمد را زیرمجموعة ایل جاکی‬

                                              ‫از چهاربنیچه ذکر م ‌یکند و می‌نویسد‪:‬‬
‫«ایل بویراحمد شاخه‌ای از چهاربنیچه از ایل جاکی کهگیلویه م ‌یباشد‪ .‬توانسته‌اند ناحیة تل‬
‫خسروی و چند محل از ناحیة بلادشاپور و ناحیة رون را متصرف شده‪ ،‬تمامی آنها به ناحیة‬
‫بویراحمد مشهور گشته است» (حسینی‌فسایی‪ .)2/1481 :1378 ،‬ایل بویراحمد نزدیک به دو‬
‫هزار خانوار دارد و تیر‌ههای آن بر این قرار است‪ :‬آقائی‪ ،‬اردشیری‪ ،‬اولاد میرزاعلی‪ ،‬باباملکی‪،‬‬
‫باد‌هلونی‪ ،‬باتولی‪ ،‬برآفتابی‪ ،‬تاس‌احمدی‪ ،‬تامرادی‪ ،‬جلیل خلیلی‪َ ،‬سرکوهک‪ ،‬شیخ‌ممو‪ ،‬عباسی‪،‬‬
‫گودرزی‪ ،‬نگین‌تاجی و مشهدی‪ .‬کلانتر ایل بویراحمد از تیرة اردشیری بود و در زمان سلاطین‬
‫زند‪ ،‬هاد ‌یخان به کلانتری ایل بویراحمد و ضابطی طوایف چهاربنیچه انتخاب شد و بعد از‬
‫وفات او‪ ،‬پسرش محمدطاهرخان کلانتر شد ب ‌هطوری که گفته شد در سال ‪1217‬ق‪ .‬صادق‌خان‬
‫آقای قاجار او را کور نمود‪ .‬از اقدامات مهم زمانة کلانتری او تقسیم بویراحمد بود‪ .‬درای ‌نباره‬
‫مؤلف فار ‌سنامه می‌نویسد‪« :‬آنچه را از بلاد شاپور [در] تصاحب داشت به علی‌محمدخان‪،‬‬
‫پسر بزرگ‌تر خود واگذاشت و آنچه را از ناحیة تل خسروی و ناحیة رون متصرف بود به‬
‫عبدالله‌خان و خداکرم‌خان‪ ،‬پسران کوچک‌تر خود سپرد و با این شرط که پسران خویش در‬
‫حوزة قلمرو کلانتریشان مداخله ننمایند و سپس قلمروی علی‌محمدخان را بویراحمد گرمسیر‬
‫و قلمرو عبدالله‌خان و خداکرم‌خان را بویراحمد سرحدی گفت‪ .‬بعد از وفات عبدالله‌خان‪ ،‬برادر‬

                                    ‫‪169‬‬
   166   167   168   169   170   171   172   173   174   175   176