Page 23 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کهکیلویه و بویراحمد
P. 23
ارزیابیتأثیربرنامه‌های شبکۀاستانیدنابردینداری شهروندان...
.2چارچوب نظری :الگوی نظری دینداری گلاک و استارک
ویلیام جیمز 1دین را احساسات ،اعمال و تجرب ههای شخصی انسا نها در خلوت خود م یداند
تا جای یکه خود را در پیوندی الهی م یبینند (شیروانی .)30 :1390 ،گلاک 2طی دهة 60 - 50
میلادی در تلاش برای فهم و تبیین دین در آمریکا بود .وی بحث ابعاد التزام دینی را در این
کشور زنده کرد و با همکاری استارک 3به شرح و بسط الگوی جدیدی از دینداران پرداخت.
هدف اصلی آنها درک شیو‌ههای گوناگونی بود که مردم با توسل به آن خود را مذهبی تلقی
کرد‌هاند .آنها بر این عقیده بودند که ب هرغم آنکه ادیان جهانی در جزئیات بسیار متفاو تاند ،اما
دارای حوز‌ههای کلی هستند که دینداری در آن حوز‌هها جلو‌هگر م یشود (احمدی.)27 :1388 ،
آنها برای دینداری ،چهار بعد اصلی عمل ،باور ،تجربه ،دانش یا معرفت را تحت عنوان ابعاد
عمومی الزام دینی مطرح کرد‌هاند .این ابعاد چهارگانه در سطح مقیا سهای اولیه ،به پنج شاخص
یا مقیاس تقسیم شد‌هاند که افزای شآن ،ناشی از تفکیک بُعد عمل به دو بخش شاخص مناسکی و
عبادی است .در مقیاس ثانویه ،شاخ صها درنهایت به هشت عدد افزای ش یافته که شاخ صهای
ناظر بر روابط اجتماعی دینداران هم ب هآن اضافه شده است (گنجی .)113 :1383 ،چهار بُعد اول
یا به تعبیری ابعاد اصلی دینداری (به این دلیل اصلی هستند كه هشت بُعد نهایی از تقسیم این ابعاد
به مقیا سهای خردتر ب هدست آمد‌هاند) عبارت بود‌هاند از« :باور»( 4بُعد ایدئولوژیكی دین است
و به درجة توافق فرد با اعتقادات گروه اشاره دارد)« ،عمل« ،»5تجربه» (كه ناظر به داشتن احساس
صمیمانه با خدا ،تجربة وحی یا الهام از جانب خدا است) و «دانش( »6به معنای آگاهی به باورها
و آیی نهای دینی) (رابرتز ،1۵-1۴ :1995 ،7شجاع یزند.)42 :1382 ،
دینهموارهباحام لهاییدرجامعه،تسرییافتهاست.اینحام لهانیزبااستراتژ یهایمتعدددر
این راه حضور داشت هاند .یکی از این حام لها ،رسانه است .نظری ههای گوناگون کوشید‌هاند چگونگی
تأثیرگذاری رسانه بر شهروندان را توضیح دهند .شش نظریة شاخص درای نباره عبار تاند از:
1. William James
2. Charles Gluck
3. Rodney Stark
4. Belief
5. Practice
6.Knowledge
7. Roberts
21
