Page 155 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام
P. 155
تبارشناسیوالیانفیلیایلام
بود و در حفظ مرزهای ایران و دفع تجاوزات کوشا بود .وی قبل از رسیدن به ِسمت والی،
در سال 1281ق در زمان پدرش ،پس از سرکوب دیرکوندهای بالا گریوة یاغی ،از سوی
ناصرالدین‌شاه به فتح‌السلطان و در سال 1318ق به صارم‌السلطنه و چندی بعد به سردار اشرفی
ملقب شد .وی در برقراری نظم در منطقه پشتکوه در خلال جنگ جهانی اول که اغلب نواحی
غرب ایران دچار هر جومرج شده بود ،بسیار موفق بود (افشارسیستانی .)159 :1372 ،در
سال 1321ق پسر والی به‌نام اما نالل‌هخان ملقب به صارم‌السلطنه بر علیه پدر قیام نمود و والی
به ایوان پناهنده می‌شود؛ ولی پس از چندی میان آ نها صلح برقرار و غلامرضاخان اقتدار
سابق را به‌دست آورد (افشارسیستانی .)161 :1372 ،با روی کار آمدن حکومت پهلوی و در
زمان سلطنت رضاشاه ،در جریان سیاست خلع سلاح ایلات لرستان و تخته قاپو کردن عشایر
(یکجانشینی) غلامرضاخان از ترس دستگیر شدن با خانواده و نقدینة فراوانی که داشت ،به
خاک عراق مهاجرت و در آنجا ساکن شد .عل یرغم تلاش‌هایی که از سوی شاه پهلوی جهت
برگرداندن این والی صورت گرفت ،وی به ایران بازنگشت (بامداد ،1378 ،ج.)14-13 :3
غلامرضاخان آخرین والی منطقه پشتکوه ب هشمار م یرود که با رفتنش به عراق ،حکومت
والیان نیز به اتمام م یرسد .این والی در زمان حکومتش اقدامات عمرانی زیادی در ناحیه
پشتکوه (استان ایلام فعلی) انجام داد .او در سال 1318ش در بغداد فوت و در همانجا به خاک
سپرده شد (افشارسیستانی .)164 :1372 ،نام این والی در سطر چهارم کتیبه قلعه والی و نوزدهم
تخت‌خان ذکر شده است .اغلب سن گنوشته‌های عهد والیان متعلق به این والی می‌باشد.
.5نتیجه‌گیری
مقاله پی شرو د رصدد آن بود تا با رویکردی متفاوت و با تکیه بر مطالعات میدانی
باستا نشناختی و با تمرکز بر سن گنوشت ههای عهد والیان فیلی ایلا م ب هعنوان یکی از معتبرترین
اسناد علمی و پژوهشی ،به تبارشناسی والیا ن ،ب هعنوا ن یکی از مه مترین خاندا نهای حکوم تگر
منطقه غرب کشور و استان ایلام پرداخته و با تشریح متن و محتوای آ نها ،ضمن شناخت نام و
نسب والیا ن ،به اهمی ت حفاظت از آ نها تأکید دوبار‌های داشته باشد .نتیجه تحقیق نشان داد که
در میان سن گنوشت ههای برجا یمانده از والیان ایلا م ،دو سن گنوشتة قلعه والی و تخ تخان که
با نام تخ تخاتون نیز از آن یاد م یشود ،از اهمیت خاصی برخوردار بوده و در شمار مه مترین،
بزر گترین و د رعی نحال طولان یترین و زیباترین سن گنوشت ههای ب هج‌امانده از حکومت
153
