Page 199 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام

‫فرازوفرودفعالیت‌هایاقتصادیکردهایفیلیعراق درقرنبیستم میلادی‬

‫‪ .7‬نتیجه‌گیری‬
‫موقعیت جغرافیایی‪ ،‬عبور و مرور آزاد در مرزها و ه ‌مجواری پشتکوه ایلام با کشور عراق‬
‫باعث شده بود که اکثریت ارتباط ساکنان پشتکوه با شهرهای عراق باشد و از اوایل دورة قاجار تا‬
‫اوایل دهة ‪‌1340‬ش‪ ،‬عمدة مهاجرت ساکنان پشتکوه به شه ‌رهای عراق جریان داشت و د ‌رمجموع‬
‫در این دوره‪ ،‬م ‌یتوان گفت که بیش از‪ 70‬درصد جمعیت پشتکوه به شهرها و مناطق مختلف عراق‬
‫مهاجرت کردند و چون با دست خالی مهاجرت کرده بودند‪ ،‬در ابتدا ب ‌هعنوان کارگر در شهرهای‬
‫مختلف عراق مشغول ب ‌هکار شدند و ب ‌هتدریج بر جنب ‌ههای مهمی از بازار و اقتصاد عراق مسلط شدند‬

‫و تا روی کار آمدن حزب بعث‪ ،‬نقش مسلطی در اقتصاد و بازار کار و تجارت عراق داشتند‪.‬‬
‫ویژگی‌های طبیعی و خاص جامعة عراق‪ ،‬تجربة بیش از یک قرن کار و فعالیت اقتصادی‬
‫گسترده کردهای فیلی در شهرهای عراق‪ ،‬خوی آرام و فرهنگ‌پذیر آن‌ها‪ ،‬توجه به آموزش‬
‫و یادگیری حرف ‌هها و خلأ ناشی از اخراج یهودیان‪ ،‬از مهم‌ترین عواملی بودند که کردهای‬
‫فیلی را به طبقه‌ای متوسط و دارای موقعیت مناسب اقتصادی در جامعة عراق تبدیل کرد‪.‬‬
‫پیروزی انقلاب اسلامی و بازتاب آن در عراق‪ ،‬موجب شد که رژیم بعث برای مقابله با آن‪،‬‬
‫بی ‌شا ‌زپیش‪ ،‬اتباع ایران ‌یتبار‪ ،‬به‌ویژه کردهای فیلی را زیر نظر داشته باشد‪ .‬در شرایطی که‬
‫انقلاب اسلامی ایران به‌سرعت جامعة عراق را متأثر از خود کرده و روابط دو کشور به‌شدت‬
‫تیره و به جنگ منجر شده بود‪ ،‬برای رژیم ناسیونالیست بعث‪ ،‬قابل تحمل نبود که همچنان‬
‫کردهای فیلی ایران ‌یتبار در اقتصاد و بازار عراق حضور داشته باشند‪ .‬به‌ویژه آنکه تجار کرد‬
‫فیلی‪ ،‬ب ‌ه‌واسطة شیعه بودن و التزام مذهبی‪ ،‬هر ساله به حوزة علمیة نجف‪ ،‬کمک‌های شایانی‬

‫م ‌یکردند و به‌واسطة ُکرد بودن‪ ،‬کمک‌های‌ مالی به کردهای مبارز شمال عراق م ‌یرسانیدند‪.‬‬
‫‌از‌نظر رژیم بعث‪ ،‬کردهای فیلی‪ ،‬ستون پنجم ایران در اقتصاد و بازار عراق بودند که با‬
‫ایجاد نوسان در قیم ‌تها و اخلال در نظم بازار‪ ،‬به سود ایران عمل م ‌یکردند؛ از‌ای ‌نر ‌و‪ ،‬رژیم‬
‫بعث در یک اقدام بی‌سابقه‪ ،‬پس از مصادرة اموال و املاک تجار کرد فیلی‪ ،‬آن‌ها را به ایران‬
‫اخراج کرد و به وضع مناسب اقتصادی آن‌ها در عراق خاتمه داد‪ .‬فرایند تسلط بر جنبه‌های‬
‫مختلف اقتصاد عراق و خارج کردن آن از دست شیعیان و کردهای فیلی‪ ،‬بعد از پیروزی‬
‫انقلاب اسلامی‪ ،‬با شدت بیشتر و با اعمال سیاست‌های خشن از‌جمله اخراج تجار کرد فیلی‬
‫دنبال شد و در پی تحولاتی که رژیم بعث در زمینة اقتصادی به‌وجود آورد‪ ،‬ماهیت مذهبی‬

‫پایگاه اقتصادی در داخل عراق‪ ،‬از کرد و عرب شیعه‪ ،‬به عرب سنی تغییر داد‪.‬‬

‫‪197‬‬