Page 204 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام
P. 204
تاریخ،فرهنگوهنراستانایلام
می‌آید كه لری جدای از لكی است .لكی یكی از زیر‌مجموعه‌های زبان كردی است و لری
عل یرغم مشتركات بسیارش با كردی و اینكه از دیرباز در زمره كردی محسوب شده است ،با
فاصله بیشتری نسبت به كردی و در زیر‌مجموعه زبان‌های ایرانی گروه جنوب‌غربی قرار دارد
و د رحقیقت می‌توان گفت كه لری حلقه‌ای است كه كردی را به فارسی پیوند م یدهد.
واژه‌های کلیدی :ایلام ،حقوق بشر ،زبان کوردی ،فیلی ،کلهری.
.1مقدمه
اینكه ریشة واژة «كرد» چیست و از كجا سرچشمه گرفته است و متعلق به چه حوزة زبانی
است ،محل بحث و ابهام است؛ عدهای این واژه را تحو لیافتة قردو « »Karduآشوری و بابلی
دانست هاند و نتیجه گرفته‌اند كه كردها از نسل كلدانیان هستند؛ این نظر از دیدگاه زبا نشناسی
و ریشه‌شناسی واژگان مردود دانسته شده است؛ زیرا «كردو» و «قردو» از دو ریشة متباین
شناخته شد‌هاند .پاره‌ای دیگر «كرد» را تحریف «خالْدی» دانست هاند و گفته‌اند« :خالدی و كردی
و كورتی و گردیای همه یكی است» .خالدی یا هالدیا نام حكومتی بوده كه در قرن نهم ق.م
در ناحیه وان تشكیل شد؛ همان كه آشوریان آن را «اورارتو» ،یونانیان «الارودی و خالدوی
و خالدایوی» ذكر كرد‌هاند و در عبرت «آرارات» است .این نظر نیز از حیث ریش هشناسی
كلمات قابل دفاع نیست؛ و همان ایراد نخستین متوجه آن است؛ اما به‌ه رحال وجود این
اسامی از دیرباز گوشزد شده است كه از همه مه متر اشاره‌ای است كه گزنفون مورخ و سردار
یونانی ( 430تا 352ق.م) دارد .او زمانی كه به سال 401-400ق .م در جنگ با اردشیر دوم
هخامنشی می‌خواست سپاه یونانی را به سلامت به یونان بازگرداند ،در كوهستان‌های كردستان
به قومی موسوم به «كردوك (كردها)» دچار شد كه در مسیر عق بنشینی یونانیان به ایذاء آنان
پرداختند .رشید یاسمی شق ثالثی را پیشنهاد كرده است؛ بدین‌گونه كه «كرد» قومی مهاجر و
غیر سامی بوده است كه به‌سبب اسكان در منطقه‌ای به‌نام «كرد» یا «قرد» و نظایر آن به «كرد»
شناخته شده است .در باب ملیت آ نها آراء متفاوتی است .اگر از پاره‌ای خرافات و افسان هها
بگذریم ،عدهای آن‌ها را كلدانی سامی نژاد ،عدهای بازمانده اقوام بومی نظیر خال دها ،گرج یها،
ارمنی‌ه‌ا ،لولویی‌ها و ،...و عدهای آ نها را آریایی و از اعقاب مادها دانسته‌اند .پیشتر به رد
نظر نخست پرداختیم؛ اما نظر دوم كه كردها را بازمانده اقوام بومی م یداند ،طرفدارانی دارد.
رشید یاسمی در مقابله با این نظریه آورده است« :بعضی نویسندگان با تكلف بسیار كردها را
202
