Page 208 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام
P. 208
تاریخ،فرهنگوهنراستانایلام
)1392؛ «فرایندهای واژ‌هسازی در گویش کردی فیلی» (شرفخانی)1390 ،؛ «مقدم های بر توصیف
آواهای گویش ایلامی» (شیری)1380،؛ نظام آوایی گویش کردی ایلام (پالیزبان)1380،؛ بررسی
ساختمان گروه فعلی در زبان کردی ایلامی (تفرج ی یگانه )1385 ،از مه مترین تحقیقات است.
.2ریشه زبان‌های ایرانی
مادها كه اوایل قرن هفتم ق.م حكومت ماد را بنا نهادند و با اشغال مناطق غربی ایران،
اقوام بومی را در خود حل نمودند ،اجداد كردها محسوب می‌شوند .آن‌ها نخستین حكومت
ایرانی را بنا نهادند و پس از اینكه هخامنشیان به حكومت آنان پایان دادند ،سرزمین مادها
همچنان به‌عنوان دومین ایالت ایران از اهمیت زیادی ب رخوردار بود .مادها از حیث تباری و
زبانی ،پیوستگی نزدیكی با دیگر تیرههای ایرانی هخامنشیان داشتند .مادها پس از تسلط بر
زاگرس و آسیای صغیر ،زبان و فرهنگ خود را بر اقوام بومی تحمیل كردند و هویت آن‌ها
را در خود حل نمودند .اینكه استحاله اقوام به‌آسانی صورت گرف ت ،چنان‌كه نشانه‌ای از آنان
باقی نمانده است ،ظاهراً به دلایل ه متباری آنان با ماد‌های آریایی بوده است؛ زیرا‌پاره‌ای از
باورها و اسامی شناخته‌شده آن اقوام بر آریایی بودن آنان دلالت دارد .اگر این اقوام اختلاف
و تباین آشكاری با آریاییان داشتند ،طبیعت ًا بایستی نشانه‌هایی از زبان و فرهنگ آنان لااقل
در دره‌های دور‌افتاده زاگرس حفظ م یشد؛ خاصه آنكه م یبینیم بسیاری از قوم‌های باستانی
دیگر ،ویژگ یهای فرهنگی خود را در دل اجتماعات بزرگ همچنان حفظ كرده‌اند.
اینكه مادها از حیث تباری و زبانی پیوستگی بسیار نزدیكی با دیگر تیرههای آریایی
نظیر پار سها و پار تها داشت هان د ،مسلّم است .با ای نحال ،جهت تحكیم این باور ،یك اشاره
تاریخی را گوشزد م یكنی م .استرابون ( 65ق.م تا 21پ.م) گواهی یك مؤلف دیگر یونانی ب هنام
اراتوسفن ( 276-194ق.م) را بدین شرح نقل م یكند كه ساكنان پارس و ماد و باختر و سغد «با
تفاوتی جزئی ه مزبان هستند» یعنی «د رواقع یك زبان دارند» (رضایی باغ بید ی.) 57 :1 380 ،
علاوه‌بر‌این ،مقایسه زبان‌های باستانی ایرانی در تأیید قرابت آن‌ها كافی است .دامنه این
همبستگی بدانجا می‌رسد كه عده‌ای برآنند گاثه زرتشت به زبان مادی است .بعدها كه دامنه
اختلاف زبان كردی مادی با دیگر زبان‌های ایرانی بیشتر شد ،زبان از دل آن سر برآورد.
پیوستگی كردها با سرزمین مادری ،علاوه بر زبان كردی در دیگر مشخصه‌های فرهنگی چون
دین نیز روی نمود .كردها هم‌زمان با دیگر اقوام ایرانی آیین زرتشت را برگزیدند .این نكته
206
