Page 212 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام
P. 212
تاریخ،فرهنگوهنراستانایلام
خود ب هنام مقدمه فق هالغه ایرانی ،گوی شهای كردی را چنین تقسیم كرده است -1 :كرمانجی
(گوی شهای شما لغربی زبان كردی)؛ -2كردی (گوی شهای جنو بشرقی)» .آورده است« :لهجه
كرمانجی بیشتر در میان كردان تركیه (نواحی ماردین و نخجوان و بهدینان و ح قیاری و وان
و موش و ارزوم) و ایران (در نواحی كه از قسمت غرب به دریاچه رضائیه (ارومیه) متصل
م یباشد و در خراسان) و شمال عراق (كردان سنجار و موصل) و سوریه و شوروی متداول است.
در كردستان ایران (در كرمانشاه و سنندج و مهاباد و )...و شما لغربی عراق (ناحیه رواندوز و
اربیل و كركوك و سلیمانیه بیشتر به لهجه «كردی» سخن م یگویند» .و افزوده اس ت« :لهج ههای
بعضی از قبایل كردی با لهج ههای اصلی مزبور آ نچنان متفاو تاند كه محققان آ نها را زبا نهای
مستقلی م یدانند؛ مثل ًا از آن جمله است لهجه گورانی (در ناحیه كرمانشاه) كه افراد قبیله گوران
بدان متكل ماند .لهجه زازا (متكلمان به این لهجه را «دیملی» م یخوانند) كه در میان كردان بعضی از
نواحی تركیه متداول م یباشد (امامی .)16 :1 392 ،از این تقسی مبند ی ب هدست م یآید كه ب رخلاف
دیگر تقسی مبند یها «لری» جزء گوی شهای كردی محسوب نشده است و به پیروی از همان شائبه
پیشین و توجه به تقسیمات سیاسی و اداری ،اشار‌های به گویش كردی ایلامی در زمره گوی شهای
كردی نكرده است؛ حال آنكه گویش اهالی كرمانشاه ،كردی ذكر شده است .پیداست نظر به
همسانی گویش كردی ایلامی و كرمانشاهی این نظریه خل لپذیر است (سارای ی.) 72 :1391 ،
«ج همال ن هب هز» در كتاب خود ب هنام «زمانی یه كگرتوی كوردی» [زبان منجسم كردی] زبان
كردی را به دو شاخه اصلی و دو شاخه فرعی تقسیم كرده است -1 .شاخ ههای اصلی عبار تاند
از :كرمانجی (كردی) شمال ی ،شامل گوی شها ی :بوتانی ،جزیر‌ها ی ،هكاری بادینان ی ،آشیت های و
بایزیدی (با محوریت گویش جزیر‌های)؛ -2كرمانجی (كردی) میانه ،شامل گوی شهای سلیمان ها ی،
سن های -اردلانی ،كركوكی ،گرمیانی ،اربیلی -سورانی ،مكری و شارباژیری (با محوریت گویش
سلیمانی های) و دو شاخه فرعی را چنین تقسیم كرده است -1 :كرمانجی (كردی) جنوبی ،شامل
گوی شها ی :فیل ی ،كرماشانی ،لك ی ،كلهری و خانقینی؛ -2كرمانجی (كردی) گورانی -زازایی.
این محقق مجموعه گوی شهای فرعی جنوبی را تحت عنوان «لری» آورده است و چنین
ب هدست م یآید كه تلقی ایشان از «لری» همان است كه ما تحت عنوان كردی جنوبی م یشناسیم
و ب هعبارتی دیگر هیچ اشار‌های به لری لرستان و بختیاری نكرده است؛ اینجاست كه «لری» یك
معنی اصطلاحی یافته است و معنایی جز آنچه ما از «لری» د رم ییابیم ،یافته اس ت .پیداست این
كژتاب یها منشأ اختلا فها و دریاف تهای متفاوت از «لری» م یشود كما اینكه چنین نیز شده اس ت.
210
