Page 209 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام
P. 209
گویش کردی در استانایلام
در پوست‌نوشته معروفی كه به خط پهلوی نوشته شده و در شهر سلیمانیه عراق یافته شده،
به‌شكلی شاعرانه منعكس شده است .در این پوست‌نوشته ابیاتی به شرح ذیل آمده است.
ویشان شارده‌وه گوره گوره‌كان هورمزگان رمان آتران كژان
زوركار آرب (عرب) كردنه خاپور گنای پاله هتا شاروه زور
میرد آزاتلی و روی هوینا شنوكنیكان و دیل بشینا
بزیكا نیكا هورمز و هیوچ كس روشت زردشتره مانوه بیكس
ترجمه :معبدها ویران و آت شها خاموش شد .بزرگ بزرگان خود را نهان كرد .عرب
ستمگر دهات را تا «شهر زور» خراب كرد .زنان و دختران به اسیری رفتند .دلیران در خون
غلطیدند .كیش زرتشتی بیكس ماند .اهورا‌مزدا بر كس رحم نخواهد كرد (شیری.)5 :1380 ،
كردها در فرازونشیب زمانه سرگذشت‌های تلخ و شیرینی را از سر گذراند‌هاند كه علاقه‌مندان
جهت اطلاع از آن ،می‌توانند به كتاب‌های مربوط مراجعه نمایند .در اینجا به اجمال اشاره‌ای
به جغرافیا و پراكندگی كردها خواهیم داشت.
امیر شرف خان بدلیسی در شرف‌نام ه ،ولایات كردنشین را چنین برشمرده است« :ابتدای
ولایت كردستان از كنار دریای هرمز است كه در سواحل دریای هند واقع شده و از آنجا به
خط مستقیم كشیده م یآید تا به ولایت ملاطیه و مرعش منتهی می‌گردد و در جانب شمالی
این خط ولایت فارس و عراق عجم و آذربایجان و ارمن صغری و ارمن كبری است و
طرف جنوبی او عراق عرب و موصل و دیار بكر افتاده» .با این وصف باید دانست گستره
زندگی كردها فراتر از مرزهایی است كه امروزه به‌نام «كردستان» در كشورهای مختلف شناخته
می‌شوند .نام كردستان برای نخستی نبار در زمان حكومت سلجوقیان به چشم می‌آید .کریمی
به نقل از حمدالله مستوفی می‌نویسد«:كردستان ،و آن شانزده ولایت است و حدودش به
ولایت عراق عرب و خوزستان و عراق عجم و آذربایجان و دیار بكر پیوسته است :آلانی،
الیشتر ،بهار ،خفتیان ،دربند تاج خاتون ،در بند زنگی ،دزبیل ،دینور ،سلطا نآباد ،چمچمال،
شهرزور ،كرمانشاه (قرمیسین) ،كرند و خوشان ،كنگور (قصرالصوص) ،ماهیدشت (مایدشت)،
هرسین ،وستام (کریمی دوستان .)27 :1387 ،مطابق مرزبندی مستوفی ،ایلام فعلی ب هعلاوه
بخش‌های عمده‌ای از لرستان و نیز شمال خوزستان نیز در محدوده جغرافیای كردستان بوده
است .محققان جدید در مرزبندی كردها گاهی با هم اختلاف رأی دارند ،چنا نكه گاه این مرز
207
