Page 206 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام
P. 206
تاریخ،فرهنگوهنراستانایلام
در مناطق موسیان و دش تعباس شهرستان دهلران را نیز عرب‌ها تشكیل می‌دهند .محدوده‌ای
كه اینك ب هنام «استان ایلام» معروف است ،از دیرباز محل زندگی كردها بوده است .از خلال
اشارات تاریخی در‌می‌یابیم كه پس از شكست ساسانیان ،عمر «قیس بن سلمه الاشجعی» را
مأمور جنگ با كردان ماسبذان و سیمره كرده است .لازم به توضیح نیست كه ماسبذان و
سیمره دو استان واقع در محدوده استان ایلام فعلی بوده‌اند كه اولی در محدوده شهرهای ایلام،
ایوان و شیروان‌چرداول به‌انضمام مناطق گرمسیری هم‌جوار بوده است و دو كرس ینشینی
به نام‌های سیروان (در محلی منطبق با روستای سراب كلان شهرستان شیروان چرداول) و
اریوجان (منطبق با زرنه ایوان) داشته است .و دومی مركز ایالت مهرجان قذق واقع در نواحی
جنوبی استان بوده است.
مؤلف كتاب الفصوص الفخریه نوشته است« :اكراد قبایل بسیارند و آ نها در كو‌ههای
ماسبذان و حوالی آنجا م ی‌باشند» .پس از اسلام دو سلسله از خاندا نهای كرد به نام‌های
«آل‌حسنویه» و «بن یعیار» در فاصله سال‌های 348تا 507ق ،در ایلام حكومت كردند.
مؤسس سلسله آل‌حسنویه ،حسنویه پسر حسین ،از رؤسای طایفه كرد برزیكانی بود كه در
حدود سال 348ق ،در كردستان قدرتی به‌ه مرسانید و به حدود دینور ،كردستان ،همدان،
ماسبذان و لرستان فعلی حكومت كرد .بانی بن یعیار ،ابوالفتح محمد بن عیار از كردان شاذنجان
(شاذیجان ،شانجان) بود .این حكومت سرانجام در سال 570ق ،به‌دست اتابكان لر از بین
رفت .اتابكان لر از 570تا 1006ق بر ایلام و لرستان و پس از آن ،والیان لرستان تا سال
1216ق ،بر ایلام و لرستان و پس از‌آن تا 1307ش ،تنها بر ایلام حكم راندند .عل یرغم تمام
تحقیقات و پژوهش‌های صورت‌گرفته در باب كرد و كردی ،خاصه كردهای ایلام ،هنوز
ابهامات و ناشناخته‌های بسیاری وجود دارد .محققان عمدت ًا مطالعات خود را بر گوی شهای
رایج در مناطق كردستان ایران و عراق و تركیه متمركز كرده و می‌توان به صراحت گفت
تحقیقی در خور و قاب لاعتنا در باب كردی جنوبی صورت نگرفته است و آنچه در این باره
گفته شده اكثر یا از سر غرض و تحریف بوده است یا از روی ب یاطلاع ی است .از طیف اول
می‌توان به اظها رنظر پاره‌ای از اهل قلم لرستان و از دسته دوم می‌توان به آنچه خاورشناسان و
پژوهندگان كرد گفت هاند ،اشاره نمود.
چنانچه پیشتر اشاره شد ،استان ایلام در فاصله سال‌های 570ق تا 1307ش تحت سیطره
اتابكان و والیان لر بوده است .عده‌ای به اعتبار تقسیمات سیاسی و اداری پیشین ،این منطقه
204
