Page 213 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام
P. 213
گویش کردی در استانایلام
این اصطلاح امروز نیز رایج است و ب هنظر م یرسد ه رجا كه به لر اشاره م یشو د ،كردهای جنوبی
منظور است؛ اما این پرسش پیش م یآید كه لرها نه به معنی اصطلاحی كه ب همعنای قاموسی و
اصلی خود چه هستند و در كجای این تقسی مبند یها قرار م یگیرند (کریمی دوستان.)34 :1381 ،
واژه «لر» برای اولی نبار در نوشت ههای بعضی از مورخین و جغراف ینگاران قرن چهارم ق،
و بعد از آن م یبینیم كه اغلب ب هصورت «اللریه ،لاریه ،بلاد اللور و لوریه» ضبط شده است؛
باای نحال تا قرن هفتم ق ،هیچ‌گونه نظری درباره وجه‌تسمیه این قوم ابراز نشده است و از
قرن هشتم ق به بعد است كه بعضی از مورخین چون حمدالله مستوفی ،معین‌الدین نطنزی و
قاضی احمدبن محمد غفاری كاشانی مطالبی در این زمینه نوشت هاند .ماحصل این نظرات در
باب وجه‌تسمیه‌لر چنین است؛ برخی لرها را از نسل شخصی ب هنام لر دانست هاند .بعضی واژه لر
را مشتق از كلمات ایرانی چون لهراسب گرفته‌اند و برخی واژه لر را مخفف «اللور» به حساب
آورده و تعدادی نیز «لر» را مخفف «لیر» یا «لِر» به معنی كوه‌های پوشیده از جنگل دانسته‌اند.
مسعودی و یاقوت حموی «لرها» را در زمره طوایف كرد محسوب كردهاند .حمدالله مستوفی،
از گروهی خبر م یدهد كه اواسط قرن ششم ق ،از جب لالسماق شام به بختیاری مهاجرت كردهاند.
و فض لالله العمری (در گذشته به سال 740ق) از وجود طوایف لر در شام و مصر گزارش داده
است كه صلا حالدین ایوبی آ نها را از آن مناطق رانده است .مؤلف شر فنامه لرها را [چنانكه
اشاره شد] یكی از شعبات كرد محسوب كرده است و اسامی :دهكرد ،شهركرد ،رودخانه
كردستان و نظایر آن دال بر پیوستگی تاریخی لرها با كردهاس ت (پالیزبان.)12 :1380 ،
باای نحال ،اهل قلم لرستان تلاش كردهاند كه لرها را جدا از كردها بدانند و در این امر نیز
اصرار دارند .نمونه‌ای از این دست كتاب «قوم لر» است كه علاقه‌مندان می‌توانند بدان رجوع
كنند .این طیف كوشیده‌اند كرد را به معنای صحرانشین و چاد رنشین معنی كنند تا بدین‌وسیله
اشارت‌های مورخین به كرد بودن لرها توجیه گردد .از دلایل دیگری كه ذكر كردهاند این
است كه كردی جزء گروه زبان‌های شمال غربی ایرانی است و لری جزء گروه زبا نهای
جنو بغربی ایران .این دلیل در مورد لری صدق می‌كند ،اما آیا می‌توان همین نكته را در
مورد گویش لكی ب هكار بست .نكته‌ای كه در آراء این دسته خلل وارد كرده است ،آن است
كه لكی را به پیروی از تقسیمات جغرافیایی و سیاسی و اداری یكی از گویش‌های لری
دانسته‌اند؛ چنانكه امان‌اللهی گفته است« :لرها به دو زبان لری و لكی صحبت می‌كنند» .حال
آ نكه به تصریح خود ایشان ،لكی جزء گروه زبان‌های شما لغربی است و محققان نیز به این
211
