Page 17 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کرمانشاه
P. 17
نقشتجارتخارجیدر رشدوتوسعۀ بازارکرمانشاهدردورۀ قاجار ...
نتایج این تحقیق نشان می‌دهد؛ اگرچه توسعة بازار در این دوره متأثر از موقعیت جغرافیایی
شهر کرمانشاه و قرارگیری گمرک غرب کشور در کرمانشاه بود ،اما رقابت نیروهای خارجی
و دستیابی به راه‌های بازرگانی برای انتقال تولیدات ماشینی و خروج مواد اولیه ارزان از ایران
نیز در رشد کالبدی و تجاری بازار (تداوم و تحول) نقش تعیین‌کننده‌ای داشته است .در پایان
دوره نیز در نتیجة تغییر شرابط سیاس ی -اقتصادی بین‌المللی ،همچنین روی کار‌آمدن و اقدامات
دولت پهلوی او ل ،بازار از رونق افتاد و به بازار محلی تبدیل شد .در این پژوهش رشد و
توسعة بازار کرمانشاه در دورة قاجار با روش توصیفی -تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است.
واژه‌های کلیدی :بازار سنتی ،کرمانشاه ،تحولات ،قاجار ،تجارت خارجی.
.1مقدمه
با تأسیس شهر کرمانشاه ،همواره بازار به‌عنوان بخشی از ساختار شهری به حیات خود
ادامه داده و مفهوم و كاركرد بازار نیز تداوم یافته است .بازار در کرمانشاه از همان ابتدا قابل
توجه بوده و روزب هروز هم گسترده‌تر شده است؛ ب‌اتوجه به این نکته كه بازارهای مربوط به
تمدن و فرهنگ اسلامی ،به‌ویژه بازارهای سنتی ایران ،دارای انسجام و نظام بیشتری بوده و از
عناصر اساسی بافت شهری به‌شمار م یآیند و عناصری هستند كه در تعامل كامل و تمام عیار
با دیگر عناصر بافت شهری قرار دارند ،بررسی چگونگی شكل‌گیری و نیز سازمان یافتن‌آ نها
در گسترة شهر با تأکید بر نقش تجارت نکات عمده‌ای را روشن م یكند .بدون آگاهی از
این نكته‌ها ،چگونگی شكل‌گیری و اداره‌شهر ،نظام اقتصادی ،تجاری‌و فرهنگی ،اجتماعی،
مذهبی ،سیاسی ،تاریخی و بخشی از مسائل ارتباطی و اطلاعاتی را نمی‌توان دریافت.
ایالت کرمانشاه در طول تاریخ به جهت اقلیم مناسب ،وجود دشت‌ها یحاصلخیز و
رودخان ههای پ رآب محلی برای انبار غله ،تولید گوشت و بسیاری از فرآورد‌ههای دامی
و کشاورزی بوده است .در قرن‌های متمادی مازاد محصولات دامی و کشاورزی منطقه به
بازار کرمانشاه وارد و از آنجا به دیگر نقاط صادر می‌شده است .در دوران افشاریه و زندیه،
کهن‌ترین بخش بازار که امروزه اثری ا ز‌آن برجای نمانده است ،محلی برای داد و ستد کالا
بوده و در مقیاس منطقه‌ای فعالیت می‌کرده است .در دورة قاجار ،وسعت این بازا ر از دروازة
شرقی تا دروازة غربی شهر گسترش یافت و شهر کرمانشاه و بازار‌آن به‌عنوان «بارانداز» در
شبکة تجارت بین‌المللی جایگاه مهمی پیدا کردند ،این امر موجب تأسیس دفاتر کنسولگری
15
