Page 18 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کرمانشاه
P. 18
تاریخ،فرهنگوهنراستانکرمانشاه
توسط شرکت‌های خارجی و دولت‌های انگلیس ،روسیه و عثمانی شد و در نتیجه موجب
اتصال بازار کرمانشاه به بازارهای بین‌المللی و رونق آن در حدود یک قرن شد.
بازار‌کرمانشاه در پایان این دوره و با ایجاد تحولات بین‌المللی و داخلی از شکوفایی‌آن
کاسته و به یک بازار منطقه‌ای تبدیل شد .علاوه‌بر این با نوگرایی دورة پهلوی اول کالبد
تاریخی بازار نیز آسیب دید و با خیابان‌کشی به چند قسمت تقسیم شد .در این دوره با رشد
شهری و روند نوسازی ،بازار مانند دیگر عناصر و اجزای شهری دچار تحول شد و تا حد
زیادی به‌لحاظ کارکردی و کالبدی تحلیل رفت.
اهداف و ضرورت پژوهش :هدف از این پژوهش ،تحلیل نقش تجارت خارجی در رشد
و توسعة بازار کرمانشاه در دورة قاجار است.
پرسش و فرضیه پژوهش :پرسش اصلی مقالة حاضر این است که با توجه به شرایط
حاکم در ایران دورة قاجار ،رشد و توسعة بازار کرمانشاه متأثر از چه عواملی بوده است؟
آیا در این دوره ابزار تولید ارتقا پیدا کرد و زیرساخت‌های حمل و نقل و جابجایی کالا
تسهیل شد؟ و دیگر ای نکه دلایل رکود این بازار در پایان این دوره چه بوده است؟ با بررسی
منابع تاریخی مشخص می‌شود که در این زمان ،بازار کرمانشاه نه به‌علت توسعة ابزار تولید و
گسترش صنای عدستی منطقه ،بلکه به‌دلیل قرار گرفتن بازار کرمانشاه در مسیر بازرگانی خارجی
و رشد تجارت بین‌المللی ،در مسیر گسترش قرار‌گرفت .داده‌های پژوهش نشان می‌دهد که
بازار کرمانشاه در دورة قاجار متأثر از شرایط جهانی و ارادة کشورهای اروپایی ،انتقال گمرک
غرب ایران از همدان به کرمانشاه و حفر کانال سوئز اهمیت استراتژیکی در شبکة مبادلات
بازرگانی بین‌المللی پیدا کرد که به مدت صدسال پایدار ماند ،اما با شروع جن گجهانی اول از
رونق افتاد و احداث راه‌آهن سراسری در دورة پهلوی اول ضربة نهایی را بدان وارد ساخت.
روش پژوهش :در این مقاله با روش توصیفی -تحلیلی به بررسی الگوها و عوامل مؤثر
در توسعه و رکود بازار کرمانشاه در دورة قاجار با روش تحقیق کتابخانه‌ای پرداخته شده است.
پیشینه پژوهش :تاکنون دربارة شکل‌گیری بازار ،توسعة‌بافت شهری و تجارت خارجی
کرمانشاه در دورة قاجار چندین مقاله تألیف شده است .سیده میترا هاشمی ( )1392در مقالة
«تاریخ ساخت بازار کرمانشاه با نگاهی به حامیان و بانیان بناهای آن» ،به شکل‌گیری بازار
کرمانشاه در دوره قاجار و دور‌هبندی کالبدی بازار کرمانشاه بر‌اساس نام بانیان بناهای بازار،
تاریخ ساخت بناها در متون ،اسناد وآثار باقیماندة این دوره بر‌اساس شواهد ممکن پرداخته
16
