Page 35 - فصل پنجم-اقتصاد،مشاغل و شیوه معیشت/ استان کردستان
P. 35
/35استان کردستان
رکود قالیبافی ،دیگر خبری از آن شلوغی و همهمه در این بازار نیست و این میدان همانند بیشتر میدانهای قدیمی سنندج
از بین رفته و اثری از آن باقی نمانده است.
ج) میدان سنندجی
جای میدان سنندجی را امروزه درختهای انبوه و جنگلمانندی گرفته است .این میدان در گذشته بسیار بزرگ
بود و ازطرف شمال به دیوار حمام یاور یا خلیفه فتاح و خانههای آقا موسی زهتاب و خانة سید علیاکبر ظهیری و
حمام ظهیری و از جنوب به دیوار دکانهای گذر کفاشها محدود میشد .امروزه سطح میدان مثل گذشته منظم نیست
و دکانهای پیچدرپیچ و نامنظمی ساختار آن را تشکیل داده است .اگر کسی با ساختار شهر سنندج آشنا نباشد ،یافتن
آدرس دکانها در این بازار بسیار سخت است و حتی پیشآمده که افراد ناآشنا در این بازار گم شدهاند (همان.)513 ،
گروههای فعال در بازار سنندج
چند نوع کالا همانند فرش و پشم ،کشمش و تنباکو ازطریق بازار سنندج صادر میشدند .اقلیتهای غیرمسلمان عموماً
در فعالیتهای بازرگانی شرکت داشتند ،بنابراین دو محله از چهار محلة شهر در ارتباط با اقتصاد و بازرگانی بود .افراد ساکن
در محلة بازار در ارتباط با کار در بازار بودند و گروهی که در محلة قطارچیان ساکن شده بودند در خدمت حملونقل کالا به
نقاط پیرامونی سنندج و از نقاط پیرامون سنندج به داخل شهر و بازار بودند؛ بنابراین بخشی از جمعیت شهر که فعالیتهای
آنها در ارتباط با بازار بود ،بهعنوان قشری متمایز ،بازاری خوانده میشدند .بخشی از جمعیت شهر هم کار صرافی ،یعنی
پیچیدهترین عملیات بانکی را انجام میدادند ) .(Vasilyeva, 2000: 9این مسئله نشان از ارتباط و مراودات سنندج با شهرهای
سلیمانیه و اربیل و بخش کردنشین شرق ترکیه داشت .این شیوة پیچیدة بازار ،محیطی خاص در شهر سنندج ایجاد کرده بود.
کارکرد مذهبی و فرهنگی بازار سنندج
.1مساجد و مدارس علمیه
میدان ،بازار ،قلعة حکومتی و مسجد ازجمله عناصر اصلی و جدانشدنی شهرهای دورة اسلامی هستند .شهر سنندج نیز که در
سال 1046ه.ق و در زمان شاه صفی صفوی احداث شد از این قاعده مستثنا نبود .قلعة حکومتی شهر به نام سنهدژ بر بالای یک
تپه در وسط شهر ساخته شد و میدان و بازار نیز در ضلع شرقی در همان دورة صفوی احداث شد .آثار این بناها امروزه نیز
موجود است ،ولی امروزه اثری از مسجدجامع دورة صفوی در شهر باقی نمانده است .براساس متون و آثار موجود و با ارائة
یک کروکی از موقعیت بناهای مهم دورة صفوی سنندج ،احتمال میرود که مسجدجامع شهر نیز یکی از عناصر اصلی در ارتباط
با قلعة حکومتی و بازار شهر بوده است .میتوان چنین استنباط کرد که بناهای مذهبی و عامالمنفعه و حکومتی بهترتیب و در
جوار همدیگر ساخته شده بودند .طایفة بابان به پشتوانة سلاطین عثمانی مسجد و مدرسهای بزرگ و باشکوه در شرق قلعة
