Page 219 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کهکیلویه و بویراحمد
P. 219
َ
زمینه‌هایوروداسماعیلیانبهایرانازکورهارجان
گردکوه‌های طبیعی ناحیة کوهستانی اَرجان (کهگیلویه و بلادشاپور) ساخته شده‌اند .وجود
گردکوه‌های طبیعی کوهستان‌های کوره اَرجان و کهگیلویه ،سبب شده تا این عارضه‌های
طبیعی به‌صورت کامل ًا آگاهانه در ساخت دژهای دفاعی اسماعیلیان استفاده شود که از
مهم‌ترین این دژکوه‌ها در کوره اَرجان می‌توان به دژهای قلعة الناظر ،قلعة جلادگان ،دژهای
ُگل و ُگلاب ،دژ باباکلان ،دژ َچم ِچرو ( َچم ِچلو) ،دژ سلیمان اشاره کرد .این دژکوه‌ها که
عمدت ًا بین 100تا 400متر از محیط پیرامون ارتفاع دارند ،امروزه بالارفتن از آنها بیشتر
با تجهیزات کوهنوردی میسر است .اهمیت این دژکوه‌ها از چند جهت تأکید می‌شود:
.1به‌دلیل ارتفاع زیاد ،هر نیروی مهاجمی نمی‌توانست حتی به دشواری به حصارهای
مرتفع و دروازه‌های ورود به آنها برسد یا حتی با منجنیق و ادوات پرتابی دیگر به
تخریب برج و باروی آنها بپردازد و یا با نقب‌زدن به زیر دیوارها و بارو ،به تخریب
دژ بپردازند .همچنین این ارتفاع زیاد ،امکان ارتباط با دژهای دیگر و دید ساکنان قلعه
به نواحی پیرامونی برای کنترل بیشتر منطقه را ،امکان‌پذیر می‌کرد؛ .2نبودن راه‌های
دسترسی متعدد ،امکان دفاع آسان‌تر و تمرکز نیروها را در یک نقطه به وجود می‌آورد
تا به‌راحتی و با کمترین نیرو به دفاع از دژ و قلعه‌نشینان بپردازند؛ .3وجود تپه‌ماهورها،
تنگه‌ها ،دره‌ها و حتی رودخانه‌های پرآب خروشان ،امکان انجام عملیات تاکتیکی را در
هنگام نبرد برای بهره‌بردن از زمین در ناحیة کوهستانی برای ساکنان دژ فراهم می‌کرد؛ .4
وسعت زیاد این دژکوه‌ها ،امکان ساخت انبارهای بزرگ مواد خوراکی و آب‌انبار (نمونه
دژکوه چیر) را برای دژنشینان در هنگام محاصرة طولانی ،فراهم می‌کرد؛ .5وسعت زیاد
همراه با چشمه‌های آب دائمی همانند دژکوه سوق کهگیلویه ،علاوه‌بر اینکه انجام کارهای
کشاورزی و برداشت محصول را برای ساکنین تدارک می‌نمود ،منبع تأمین آب خوبی
برای ساکنین در محاصره‌های طولانی ،محسوب می‌شد و خطر بی‌آبی را برای ساکنین دژ
به وجود نمی‌آورد؛ .6بهره‌گیری از اشکفت‌ها و پناهگاه‌های صخره‌ای موجود در دامنه
این دژکوه‌ها (همانند قلعه نادر) با ایجاد دیوارهای حفاظتی ،این توانایی را به ساکنان دژها
می‌داد که بدون هزینة زیاد ،فضاهایی را برای سربازان یا ذخیرة مواد غذایی احداث نمایند
و در صورت ورود مهاجمان از اصل غافل‌گیری ،که از مهم‌ترین اصول دفاع غیرعامل
است ،بهره ببرند و بیشترین ضربه را به آنها وارد کنند.
217
